Doanh nghiệp Thủ đô chuyển đổi xanh – Hiệu quả từ chương trình tiết kiệm năng lượng

Trong hành trình xây dựng Thủ đô xanh, thông minh và bền vững, khối doanh nghiệp công nghiệp – thương mại của Hà Nội đã đóng vai trò tiên phong trong việc thực hiện Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2021–2025. Từ những nhà máy, khu công nghiệp, công trình thương mại đến hệ thống chiếu sáng công cộng, tinh thần tiết kiệm năng lượng đã thấm sâu vào từng quy trình sản xuất, từng hoạt động kinh doanh, trở thành một động lực mới thúc đẩy năng suất, giảm chi phí và nâng cao sức cạnh tranh.

Những năm qua, nền kinh tế Thủ đô phát triển nhanh, kéo theo nhu cầu sử dụng năng lượng tăng cao. Tuy nhiên, thay vì tăng trưởng theo hướng tiêu thụ nhiều năng lượng, Hà Nội đã chọn con đường khác – phát triển dựa trên năng suất và hiệu quả sử dụng năng lượng. Đây là tư duy phát triển hiện đại, phù hợp với xu hướng toàn cầu về chuyển dịch năng lượng và phát triển xanh. Sự đồng hành của Sở Công Thương, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn đã thực hiện kiểm toán năng lượng, đầu tư công nghệ mới, áp dụng các giải pháp quản lý năng lượng và đạt kết quả rõ rệt về hiệu quả kinh tế lẫn môi trường.

Trong giai đoạn 2021–2025, Hà Nội đã hỗ trợ hơn 193 doanh nghiệp thực hiện kiểm toán năng lượng và 64 doanh nghiệp xây dựng hệ thống quản lý năng lượng theo tiêu chuẩn ISO 50001. Các giải pháp tiết kiệm điện, nhiệt, hơi, nước được đề xuất và áp dụng giúp doanh nghiệp tiết kiệm trung bình từ 5 đến 20% năng lượng tiêu thụ. Theo thống kê, lượng năng lượng tiết kiệm được quy đổi lên tới hơn 705.000 tấn dầu quy đổi (kTOE), tương đương hàng nghìn tỷ đồng chi phí sản xuất được cắt giảm.

Một ví dụ điển hình là Công ty sản xuất linh kiện cơ khí tại khu công nghiệp Bắc Thăng Long. Sau khi thực hiện kiểm toán năng lượng, doanh nghiệp đã thay thế toàn bộ hệ thống chiếu sáng bằng đèn LED, lắp đặt biến tần cho động cơ và sử dụng hệ thống làm mát tuần hoàn thay cho nước chảy tràn. Kết quả là mỗi năm tiết kiệm được hơn 12% điện năng, tương đương gần 1,2 tỷ đồng chi phí điện. Đại diện doanh nghiệp chia sẻ, việc đầu tư ban đầu có thể tốn kém, nhưng chỉ sau hơn hai năm, họ đã hoàn vốn và tiếp tục hưởng lợi từ chi phí năng lượng thấp hơn, đồng thời nâng cao hình ảnh doanh nghiệp xanh trong mắt đối tác.

Không chỉ trong các khu công nghiệp, mô hình tiết kiệm năng lượng còn lan tỏa đến nhiều lĩnh vực dịch vụ, thương mại, xây dựng và giao thông. Các tòa nhà cao tầng, trung tâm thương mại và khách sạn lớn ở quận Hoàn Kiếm, Nam Từ Liêm, Thanh Xuân đã chủ động đầu tư hệ thống điều hòa trung tâm hiệu suất cao, lắp đặt kính cách nhiệt, tận dụng ánh sáng tự nhiên và trang bị cảm biến tự động tắt mở thiết bị điện. Nhờ đó, nhiều công trình tiết kiệm 15–25% điện năng tiêu thụ hàng năm so với trước đây.

Bà Lê Thị Hồng, đại diện một khách sạn ở quận Hoàng Mai, cho biết: “Chúng tôi thay toàn bộ bóng đèn sợi đốt bằng đèn LED, điều chỉnh nhiệt độ điều hòa ở mức hợp lý và nhắc nhân viên tắt thiết bị khi không cần thiết. Hóa đơn điện giảm hơn 200 triệu đồng mỗi năm, lại được khách hàng quốc tế đánh giá cao vì hướng tới phát triển bền vững.” Câu chuyện nhỏ ấy cho thấy sự thay đổi trong cách nghĩ và hành động của doanh nghiệp Hà Nội: tiết kiệm năng lượng không phải là cắt giảm tiêu dùng, mà là sử dụng thông minh và hiệu quả hơn.

Đáng chú ý, điện mặt trời mái nhà – một lĩnh vực năng lượng tái tạo mới đã phát triển mạnh mẽ trong các khu công nghiệp của Hà Nội. Đến cuối năm 2024, công suất điện mặt trời lắp đặt trên địa bàn đạt hơn 102 MWp, trong đó nhiều doanh nghiệp tại Thạch Thất, Sóc Sơn, Đông Anh, Từ Liêm tiên phong đầu tư. Việc tự sản xuất điện không chỉ giúp giảm tải cho lưới điện quốc gia mà còn mang lại lợi ích kinh tế rõ ràng. Một nhà máy sản xuất bao bì tại khu công nghiệp Quang Minh tiết lộ, nhờ hệ thống điện mặt trời công suất 1 MWp, doanh nghiệp tiết kiệm được khoảng 1 tỷ đồng mỗi năm và giảm phát thải gần 900 tấn CO₂. Những con số biết nói ấy đã khẳng định hiệu quả thiết thực của chương trình.

Song hành cùng việc áp dụng công nghệ tiết kiệm điện là công tác vinh danh, động viên doanh nghiệp thông qua danh hiệu “Cơ sở sử dụng năng lượng xanh”. Tính đến nay, Hà Nội đã công nhận 330 cơ sở, công trình xây dựng đạt danh hiệu này – con số lớn nhất cả nước. Đó không chỉ là phần thưởng danh dự, mà còn là chứng nhận uy tín giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, tiếp cận các dự án hợp tác quốc tế. Một chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng nhận xét: “Khi doanh nghiệp đạt chứng nhận ‘Năng lượng xanh’, họ không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn được hưởng lợi từ uy tín thương hiệu, dễ dàng tiếp cận các nhà đầu tư nước ngoài đang ưu tiên chuỗi cung ứng bền vững.”

Bên cạnh công nghiệp và thương mại, Hà Nội cũng triển khai nhiều giải pháp tiết kiệm năng lượng trong lĩnh vực giao thông và chiếu sáng công cộng. Hệ thống đèn đường tại hàng chục tuyến phố được chuyển sang dùng đèn LED, thời gian bật tắt được điều khiển tự động qua trung tâm, giúp giảm hàng triệu kWh điện mỗi năm. Các tuyến xe buýt điện và taxi điện cũng được đưa vào vận hành, góp phần giảm tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch và ô nhiễm không khí.

Từ góc độ kinh tế, việc tiết kiệm năng lượng đã trở thành một yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp tăng sức cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập. Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường châu Âu, Mỹ, Nhật Bản cho biết, yêu cầu về sản xuất xanh, phát thải thấp đang ngày càng khắt khe. Nhờ chủ động đầu tư công nghệ tiết kiệm năng lượng, họ đáp ứng được tiêu chuẩn quốc tế, giữ vững đơn hàng và thậm chí mở rộng thị phần. Đây là lợi ích dài hạn mà không phải doanh nghiệp nào cũng nhận thấy ngay khi bắt đầu chương trình.

Một điểm đáng ghi nhận khác là công tác tuyên truyền, đào tạo cho doanh nghiệp về quản lý năng lượng. Hàng trăm khóa tập huấn, hội thảo, hội chợ chuyên đề được tổ chức thường xuyên. Trong đó, Hội chợ ENTECH HANOI – sự kiện quốc tế về công nghệ năng lượng và môi trường trở thành diễn đàn lớn để doanh nghiệp gặp gỡ, trao đổi, học hỏi kinh nghiệm và cập nhật xu hướng mới về chuyển đổi năng lượng. Sự kiện này không chỉ giới thiệu các giải pháp kỹ thuật tiên tiến, mà còn tạo cầu nối hợp tác giữa doanh nghiệp Việt Nam và các đối tác quốc tế.

Theo đánh giá của các chuyên gia, thành công của Hà Nội trong việc triển khai chương trình tiết kiệm năng lượng cho doanh nghiệp không chỉ đến từ chính sách đúng đắn, mà còn nhờ sự đồng thuận cao của cộng đồng doanh nghiệp. Trong bối cảnh chi phí năng lượng toàn cầu tăng cao, việc đầu tư vào hiệu quả năng lượng là chiến lược thông minh, giúp doanh nghiệp giảm rủi ro và nâng cao khả năng chống chịu trước biến động thị trường.

Từ những kết quả đạt được, có thể khẳng định rằng chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tại Hà Nội đã tạo ra chuyển biến sâu rộng trong tư duy sản xuất và quản trị của doanh nghiệp. Tiết kiệm năng lượng giờ đây không chỉ là nhiệm vụ, mà trở thành một phần của văn hóa kinh doanh, là biểu hiện của tinh thần đổi mới và trách nhiệm xã hội. Khi mỗi doanh nghiệp cùng hành động, Hà Nội sẽ tiếp tục khẳng định vai trò đầu tàu của cả nước trong công cuộc chuyển đổi xanh, phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường, hướng tới mục tiêu tăng trưởng bền vững và trung hòa carbon vào năm 2050./.

Minh Nhật