Lễ hội truyền thống Hội làng La Phù được ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
Lễ hội làng La Phù (xã An Khánh, Hà Nội) là một trong những lễ hội truyền thống mang đậm dấu ấn tín ngưỡng dân gian và bản sắc văn hoá lâu đời của người dân La Phù và người dân thôn Đồng Nhân, xã An Khánh. Lễ hội là dịp để Nhân dân tưởng nhớ và tri ân Đức Thành hoàng làng Tĩnh Quốc Tam Lang Đại Vương, vị Lạc tướng thời Hùng Duệ Vương.
Tối 5/10, xã An Khánh long trọng tổ chức Lễ công bố Quyết định ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ hội truyền thống - Hội làng La Phù. Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Vũ Thu Hà dự buổi Lễ.
Dự buổi lễ có Phó Cục trưởng Cục Di sản Văn hoá, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Trần Đình Thành; Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Vũ Thu Hà; cùng cán bộ và đông đảo Nhân dân xã An Khánh.
Đây là một trong chuỗi những hoạt động chào mừng Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025-2030; Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng; kỷ niệm các ngày lễ lớn, các sự kiện trọng đại của đất nước; chào mừng kỷ niệm 71 năm Ngày giải phóng Thủ đô (10/10/1954-10/10/2025).
Phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch UBND xã An Khánh Hồ Trung Nghĩa cho biết, An Khánh là vùng đất cổ, giàu truyền thống cách mạng và văn hiến, nổi bật với các làng nghề, lễ hội dân gian, hệ thống đình, chùa, miếu…, cùng nhiều di tích lịch sử - văn hóa đã được xếp hạng. Trên địa bàn xã hiện lưu giữ 81 di tích lịch sử, văn hóa, trong đó có 21 di tích cấp quốc gia, 12 di tích cấp thành phố và 48 di tích đã được đưa vào danh mục kiểm kê.
Cùng với những giá trị di sản văn hóa vật thể, xã An Khánh là địa danh bảo lưu được hệ thống di sản văn hóa phi vật thể quý giá phong phú với tổng số 18 di sản như: Nghệ thuật ca trù Ngãi Cầu, nghề làm bánh đa nem thôn Ngự Câu, nghề chữa bệnh xương dòng họ Nguyễn Thế và 11 lễ hội truyền thống được công nhận Di sản Văn hoá cấp TP. Hội làng La Phù là một trong những lễ hội truyền thống mang đậm dấu ấn tín ngưỡng dân gian và bản sắc văn hoá lâu đời của người dân La Phù và người dân thôn Đồng Nhân, xã An Khánh. Lễ hội là dịp để Nhân dân tưởng nhớ và tri ân Đức Thành hoàng làng Tĩnh Quốc Tam Lang Đại Vương, vị Lạc tướng thời Hùng Duệ Vương.
Năm Ngài 28 tuổi, nhà vua tuyển chọn nhân tài ra giúp nước, Ngài vào kinh đô ứng thí, được nhà vua rất mến đức trọng tài. Ngài được phong chức chỉ huy sứ tướng quân, đóng đồn tại khu La Nước (sau này là làng La Phù). Một thời gian ngắn sau đó, trong nước có biến cố do Thục bang làm loạn và cầu viện quân ngoại bang vào đất nước ta. Trước tình thế thù trong, giặc ngoài tàn phá quê hương, Ngài đã được nhà vua giáng chỉ lĩnh ấn tiên phong dẹp giặc. Trước thế mạnh hùng dũng của quân ta, chỉ một trận giao tranh với quân thù, Ngài đã giành chiến thắng, ca khúc khải hoàn về triều đình, nhà vua ban thưởn và phong Ngài làm Quế Công Đại Vương. Sau một thời gian hưởng lộc vua ban, Ngài đã quy hóa. Để ghi nhớ công ơn của Ngài, hằng năm cứ đến ngày 14 tháng Giêng là ngày cát kỵ của Ngài. Hội làng La Phù được tổ chức hằng năm từ mùng 6 đến ngày 15 tháng Giêng âm lịch, định kỳ 5 năm mở đại đám 1 lần, thường niên mở hội lệ…
Hội làng La Phù được tổ chức hằng năm từ mùng 6 đến ngày 15 tháng Giêng âm lịch, định kỳ 5 năm mở đại đám 1 lần, thường niên mở hội lệ. Trong những năm qua cộng đồng chủ thể vẫn giữ được những giá trị văn hóa, lịch sử và khoa học của di sản. Quy trình thực hành lễ hội với công tác chuẩn bị được tiến hành chu đáo, các nghi thức, nghi lễ trong lễ hội đã định hình, trở thành khuôn mẫu, được tổ chức trang nghiêm, trọng thể, tạo nên sức cuốn hút mạnh mẽ cho Lễ hội, bảo đảm các tiêu chí để công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Sau thời gian tiến hành các quy trình thủ tục đề nghị lập hồ sơ đối với Lễ hội truyền thống - Hội làng La Phù, ngày 27/6/2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 2226/QĐ-BVHTTDL về việc công bố Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Trước đó, trong ngày 5/10, chính quyền, nhân dân làng La Phù đã tổ chức rước Bằng Chứng nhận về đình làng, tổ chức tế lễ, cáo yết với Thành hoàng làng và nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật khác.
Đặc biệt, trưa 5/10, nhân dân làng La Phù đã khôi phục nghi thức hát cửa đình – một hình thức diễn xướng ca trù vốn được thực hành thường xuyên trước năm 1954 tại Lễ hội La Phù. Do biến đổi của xã hội, nghi thức này bị gián đoạn.
Những năm gần đây, các cụ cao niên trong làng tổ chức hát ca trù trong lễ hội nhưng đây là lần đầu tiên hát cửa đình được phục dựng với đầy đủ các nghi thức, các thể cách. Chầu hát thờ cửa đình có tên gọi “Xướng thái bình ca” được thực hiện bởi các ca nương, kép đàn Câu lạc bộ Long Thành, Câu lạc bộ Phú Thị và một số nghệ nhân từ Hải Phòng./.