Bài học kinh nghiệm của ngày tiếp quản Thủ đô với tiến trình phát triển lịch sử dân tộc

Nhận thức sâu sắc vị thế, vai trò của Thủ đô trong triến trình phát triển của lịch sử dân tộc

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân xâm lược, Hà Nội là địa bàn chiến lược quan trọng, mở đầu “Toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp”. Quán triệt phương châm vừa kháng chiến, vừa kiến quốc của Đảng, trong quá trình kháng chiến, Hà Nội đã phát huy cao độ sức mạnh khối đoàn kết toàn dân và tinh thần tự lực, tự cường. Đồng thời, phối hợp với chiến trường cả nước, góp phần quan trọng vào thắng lợi chung với tinh thần “Hà Nội vì cả nước, cả nước vì Hà Nội”.

Hà Nội được giải phóng. Từ một thành phố chịu hậu quả nặng nề của chiến tranh, trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội, Thủ đô đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đóng góp to lớn vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống đế quốc, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; tạo cơ sở, nền tảng, cùng cả nước tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội và tiến hành công cuộc đổi mới, giành được những thắng lợi to lớn, có ý nghĩa lịch sử.

Ngày nay, Hà Nội đang phát triển từng ngày. Vị trí trung tâm Hà Nội phát triển ở mức cao, xứng đáng với vị thế là trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục và khoa học của cả nước. Hà Nội không chỉ đóng vai trò là Thủ đô của đất nước hơn 100 triệu dân mà còn là cầu nối liên kết Việt Nam với thế giới.

Nhìn lại chặng 71 năm xây dựng và phát triển từ sau Ngày Giải phóng Thủ đô, Hà Nội đã trải qua chặng đường lịch sử oai hùng và có nhiều bước tiến quan trọng; chưa bao giờ Thủ đô lại phát triển nhanh chóng, có khả năng hội tụ và lan tỏa đối với đất nước và quốc tế như hiện nay. Do vậy, xác định rõ vị trí, vai trò của Hà Nội từ quá khứ đến hiện tại và tương lai là hết sức cần thiết, qua đó, mỗi người dân Việt Nam nói chung và Thủ đô nói riêng tự hào, ý thức hơn về trách nhiệm xây dựng Thành phố để cùng chung sức, đồng lòng xây dựng Hà Nội văn hiến, văn minh, hiện đại, thành phố kết nối toàn cầu.

Phát huy sự chủ động, sáng tạo; kịp thời nắm bắt thời cơ để giành thắng lợi

Việc tiếp quản, giải phóng hoàn toàn Thủ đô có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự nghiệp xây dựng và phát triển Hà Nội sau ngày lập lại hòa bình ở miền Bắc. Nhận thức rõ tầm quan trọng đó, Thành ủy Hà Nội đã chủ động và sớm xây dựng kế hoạch chuẩn bị mọi mặt cho việc tiếp quản Thành phố một cách chu đáo. Ủy ban Quân chính Hà Nội được thành lập, bộ máy tiếp quản được tổ chức.

Trung ương ban hành và phổ biến cho cán bộ tiếp quản các chỉ thị “Bảo vệ thành phố mới được giải phóng” cùng “08 chính sách đối với thành phố mới được giải phóng” và “10 điều kỷ luật của bộ đội, nhân viên công tác khi vào thành phố mới được giải phóng”. Bên cạnh đó, Ủy ban quân chính đã chuẩn bị một lực lượng quân - dân đủ mạnh đề phòng và khắc phục mọi hậu quả của âm mưu phá hoại do thực dân gây ra.

Để khắc phục những khó khăn, nhất là về vật chất, trong những ngày mới giải phóng, Ủy ban Quân chính chỉ đạo quân và dân Hà Nội luôn sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Thành phố. Ngoài ra, lực lượng vũ trang nhân dân Thủ đô tích cực tham gia mọi hoạt động giúp đỡ nhân dân, nhanh chóng phục hồi sản xuất, góp phần khôi phục nền kinh tế, tăng cường mối quan hệ đoàn kết quân - dân cả nước. Với sự chuẩn bị chu đáo, đầy đủ và toàn diện, sáng 10/10/1954, Ủy ban Quân chính Thành phố và các đơn vị quân đội chia làm nhiều cánh lớn, mở cuộc hành quân lịch sử vào Hà Nội, giải phóng Thủ đô.

Sự chủ động chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho việc tiếp quản giải phóng Thủ đô là bài học quan trọng không chỉ có ý nghĩa với Hà Nội của 71 năm trước mà cho đến ngày nay vẫn còn nguyên giá trị lịch sử của nó. Hơn lúc nào hết, để Hà Nội phát triển và hội nhập trong bối cảnh cuộc cách mạng khoa học công nghệ 4.0 phát triển như vũ bão, đặt ra cho Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung nhiều cơ hội, thách thức đan cài càng đòi hỏi sự chủ động trong việc chuẩn bị cả về tâm thế, các nguồn lực cần thiết. Cùng với đó là sự tận dụng tranh thủ thời cơ để xây dựng và phát triển Thủ đô, xứng đáng với vị thế, vai trò trung tâm của đất nước cả trong quá khứ, hiện tại và tương lai.

Phát huy tinh thần đoàn kết của quân dân Thủ đô - Cội nguồn sức mạnh để đấu tranh giải phóng, xây dựng Thủ đô văn hiến, văn minh, hiện đại

Cuộc kháng chiến ở Hà Nội là minh chứng về sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân. Để đưa cuộc kháng chiến ở Thủ đô đến thắng lợi, xuất phát từ vị trí, đặc điểm và những điều kiện lịch sử cụ thể, Đảng bộ, chính quyền Hà Nội đã vận dụng đúng đắn đường lối, chính sách, chủ trương kháng chiến của Đảng, đặc biệt là phương châm, nhiệm vụ công tác trong vùng bị địch tạm chiếm; tăng cường đoàn kết, huy động sức mạnh toàn dân đánh giặc, chăm lo xây dựng, bồi dưỡng lực lượng trong suốt quá trình kháng chiến, trước hết là lực lượng chính trị quần chúng.

Trên cơ sở đó, tổ chức lực lượng vũ trang, kết hợp chặt chẽ đấu tranh kinh tế, chính trị của quần chúng với đấu tranh vũ trang và đấu tranh ngoại giao; vừa đẩy mạnh tuyên truyền vận động các tầng lớp Nhân dân, vừa tuyên truyền vận động ngay trong hàng ngũ địch tạo nên sức mạnh tổng hợp, quyết chiến và quyết thắng.

Sau cuộc biến đổi lớn, việc khôi phục lại đời sống nhân dân càng phức tạp và khó khăn. Song, Chính phủ có quyết tâm, toàn thể đồng bào Hà Nội đồng tâm, nhất trí góp sức với Chính phủ, vượt qua mọi khó khăn vì mục đích chung làm cho Hà Nội trở thành một Thủ đô “yên ổn, tươi vui, phồn thịnh” như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn. Sau khúc khải hoàn, bắt tay vào công cuộc tái thiết Thủ đô, quân và dân Hà Nội tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, đi đầu trong xây dựng xã hội chủ nghĩa, tạo sự chuyển mình mạnh mẽ.

Từ hiện tại nhìn về quá khứ cho thấy tinh thần đoàn kết của quân dân Thủ đô chính là nguồn lực nội sinh giúp Hà Nội không chùn bước trước mọi khó khăn. Mục tiêu, nhiệm vụ đặt ra rất lớn, khó khăn, thử thách rất nhiều, nhưng với hành trang là những thành tựu vẻ vang cả trong quá khứ và hiện tại, phát huy tinh thần đoàn kết trong Đảng, đoàn kết toàn dân, truyền thống ngàn năm văn hiến, anh hùng, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế; xây dựng Thủ đô ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại.

Kế thừa, tiếp nối, phát huy truyền thống yêu chuộng hòa bình và khát vọng độc lập dân tộc của nhân dân Thủ đô

Theo suốt chiều dài lịch sử dân tộc, trải qua nhiều cuộc chiến tranh khốc liệt, hơn ai hết, người dân Hà Nội luôn khát khao và trân trọng giá trị của “hòa bình”. Tình yêu hòa bình và khát vọng độc lập dân tộc của nhân dân Thủ đô đã ngấm vào máu thịt của người Hà Nội từ thế hệ này sang thế hệ khác, tạo ra chất văn hóa riêng cho người dân Thủ đô.

Trong cuộc kháng chiến chống thực dân xâm lược, khát vọng hòa bình của quân và dân Hà Nội được thể hiện ngay từ trận mở màn toàn quốc kháng chiến, với 60 ngày đêm khói lửa “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh” cuối năm 1946 đầu năm 1947 đến những ngày chiến đấu không mệt mỏi để giải phóng Thủ đô. Chiến công đó, khiến bạn bè quốc tế thán phục và ngợi ca: “Hà Nội, Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người”. Giá trị cao quý đó là nền tảng tinh thần, sức mạnh to lớn, góp phần tạo nên những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử trong công cuộc đổi mới, nâng cao vị thế, uy tín của Hà Nội và đất nước Việt Nam.

Ngày 10/10/1954 là một mốc son trong lịch sử dân tộc, đánh dấu sự chấm dứt thời kì cai trị của thực dân. Sự kiện này là một biểu tượng hoàn chỉnh của chiến thắng oanh liệt, đánh bại ý chí xâm lược của quân đội thực dân tại Điện Biên Phủ, giải phóng hoàn toàn miền Bắc, đi vào xây dựng xã hội mới, mở đầu sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa trên đất nước ta.

Thành quả đó là cơ sở, động lực để Hà Nội đẩy mạnh công cuộc đổi mới, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, từng bước hiện thực hóa khát vọng xây dựng Thủ đô Hà Nội văn hiến, văn minh, hiện đại, thành phố kết nối toàn cầu, xứng đáng với vị thế là Thủ đô - trái tim cả nước - nơi hội tụ, kết tinh và tỏa sáng những giá trị cao quý của dân tộc Việt Nam./.

Trung Kiên