Lấp lánh một tấm lòng son sắt với non sông
Hơn nửa thế kỷ hoạt động cách mạng, bà Nguyễn Thị Bình là hiện thân tiêu biểu của người phụ nữ Việt Nam bản lĩnh, trí tuệ, giàu lòng nhân ái và thủy chung, kiên định với lý tưởng cách mạng. Từ đấu tranh giành độc lập dân tộc, đến sự nghiệp đối ngoại, giáo dục và hòa bình, bà đã để lại dấu ấn sâu đậm trong nhiều giai đoạn phát triển của đất nước. Cuốn sách “Tấm lòng với đất nước” là tập hợp những hồi ức, câu chuyện và suy ngẫm chân thành của bà, góp phần phác họa một nhân cách lớn - dung dị trong đời thường, nhưng sáng ngời trong lý tưởng và hành động.
Bà Nguyễn Thị Bình bắt đầu tham gia cách mạng từ năm 1945, khi mới 18 tuổi. Trên mọi cương vị công tác – từ lĩnh vực đối ngoại, giáo dục, lập pháp hay hoạt động xã hội, bà luôn thể hiện bản lĩnh vững vàng, tinh thần tận tụy và một tầm nhìn chiến lược. Với vai trò Trưởng đoàn đàm phán của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam tại Hội nghị Paris, bà là người phụ nữ duy nhất có mặt trên bàn đàm phán giữa các bên. Những đóng góp của bà trong giai đoạn đó đã góp phần quan trọng vào việc lập lại hòa bình, khẳng định vị thế độc lập, tự chủ của nền ngoại giao Việt Nam trên trường quốc tế. Trong vai trò Bộ trưởng Bộ Giáo dục (1976–1987), bà tiếp tục để lại dấu ấn bằng nhiều chính sách cải cách, đặc biệt là việc nâng cao vai trò người thầy và khơi dậy tinh thần yêu nước, trách nhiệm công dân ở học sinh.
Cuốn sách "Tấm lòng với đất nước" dày hơn 600 trang, chia làm ba phần chính, dẫn dắt người đọc đi qua nhiều giai đoạn lịch sử của đất nước từ kháng chiến đến kiến quốc, từ ngoại giao đến giáo dục.
Phần đầu tiên “Suy nghĩ về đất nước, nhân dân và Đảng” tập hợp những bài viết, bài phát biểu, trả lời phỏng vấn của bà về đất nước, nhân dân và Đảng, thể hiện sâu sắc tư tưởng chính trị, niềm tin kiên định vào con đường cách mạng mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn, cùng với những suy nghĩ, trăn trở của bà về tương lai đất nước và thế hệ trẻ.
Phần thứ hai mang tên “Ngoại giao và những bài học” là những hồi ức và bài học từ mặt trận ngoại giao, đặc biệt là quá trình đàm phán Hiệp định Paris. Không chỉ cung cấp thông tin lịch sử, phần này còn đúc kết những bài học sâu sắc về nghệ thuật ngoại giao, tầm quan trọng của đoàn kết dân tộc, tranh thủ sự ủng hộ quốc tế, giữ vững nguyên tắc nhưng linh hoạt trong sách lược để đạt mục tiêu.
Phần thứ ba “Vì một nền giáo dục trung thực, lành mạnh, hiện đại” bao gồm các bài viết, bài phát biểu, trả lời phỏng vấn thể hiện chiều sâu của một nhà giáo dục, với những chia sẻ gần gũi nhưng đầy trí tuệ của bà về xây dựng một nền giáo dục toàn diện, coi trọng đạo đức, nhân cách, trí tuệ và lý tưởng sống của thế hệ trẻ.
Một trong những điểm đặc biệt của tác phẩm nằm ở cách bà đan xen lý trí chính trị với cảm xúc đời thường. Bà kể lại những suy nghĩ khi được đề cử làm Phó Chủ tịch nước năm 1992, lúc ấy đã 65 tuổi và đang chuẩn bị nghỉ hưu: “Mình có làm gì cũng là vì đất nước, không phải vì mục đích nào khác”. Cũng bằng một sự giản dị chân thành, bà kể lại ngày đầu nhậm chức Bộ trưởng Giáo dục: “Tôi sẽ hết sức coi trọng ý kiến đóng góp của anh em. Nhưng cuối cùng tôi sẽ phải quyết định và chịu trách nhiệm”. Những chia sẻ chân thành ấy là minh chứng sâu sắc nhất cho đạo đức công vụ, cho tinh thần trách nhiệm của người cán bộ cách mạng, suốt đời cống hiến không màng danh vị.
Xuyên suốt tập sách, người đọc cảm nhận rõ sự thẳng thắn, chân thực, thấm đẫm chất nhân văn và trách nhiệm xã hội. Trên trang 10, tác giả viết: “Cuộc sống của tôi gắn với cuộc sống của dân tộc… Tôi ví đất nước ta như con thuyền. Qua bao thác ghềnh, con thuyền Tổ quốc đã ra biển lớn, phía trước là chân trời mới”. Đó là hình ảnh vừa mang tính ẩn dụ, vừa gợi mở một niềm tin bền bỉ vào tương lai, vào khát vọng vươn lên không ngừng của dân tộc Việt Nam.
Đáng chú ý, trong rất nhiều trang viết, nhà ngoại giao Nguyễn Thị Bình đã thể hiện thái độ nhất quán trước những vấn đề khó khăn của đất nước, từ cải cách tư pháp, xây dựng nhà nước pháp quyền, cho tới thúc đẩy vai trò của phụ nữ trong quản trị quốc gia. Cách bà nêu lên không mang tính khẩu hiệu mà là kinh nghiệm sống được đúc kết từ thực tiễn, trong đó bao hàm cả sự đồng cảm và trách nhiệm của một công dân lớn với vận mệnh chung. Có lẽ, đó chính là lý do khiến cuốn sách trở nên gần gũi với cả những người trẻ hôm nay – những người muốn hiểu một cách chân thực hơn về thế hệ đi trước, về hành trình gian khổ nhưng hào hùng của đất nước, và về một hình mẫu lãnh đạo dấn thân.
Cùng với cuốn hồi ký “Gia đình, bạn bè và đất nước” tái bản cách đây không lâu, cuốn sách “Tấm lòng với đất nước” tiếp tục là một minh chứng sống động về nhân cách, trí tuệ và tấm lòng son sắt của bà Nguyễn Thị Bình đối với sự nghiệp cách mạng và dân tộc. Qua từng trang sách, hiện lên không chỉ là một hành trình cách mạng bền bỉ mà còn là chân dung một con người – dung dị trong đời sống, nhưng lấp lánh trong suy nghĩ và hành động. Và có lẽ, chính điều đó mới là sức hấp dẫn thực sự, khiến tác phẩm trở thành một nguồn cảm hứng vượt thời gian./.