“Nàng tiên cá cuối cùng” - Tiếng vọng từ truyền thuyết nơi đại dương

Cuốn sách “Nàng tiên cá cuối cùng” mở ra hành trình xuyên thời gian và không gian, nơi số phận con người và tự nhiên đan cài trong những trang sử đầy day dứt. Từ hình ảnh loài bò biển Steller – sinh vật từng được ví như nàng tiên cá trong truyền thuyết, tác phẩm dẫn dắt người đọc bước vào chuyến phiêu lưu choáng ngợp kéo dài suốt ba thế kỷ, phơi bày những tác động sâu sắc của con người lên thế giới tự nhiên. Không chỉ là câu chuyện về một loài vật đã tuyệt chủng, cuốn sách còn khắc họa những khát vọng lớn lao của nhân loại: từ đam mê khoa học, nghệ thuật đến khao khát phục sinh những giá trị mà chính tay con người đã hủy diệt.

Câu chuyện bắt đầu từ năm 1741, khi nhà tự nhiên học người Đức Georg Wilhelm Steller tham gia chuyến thám hiểm Bắc Thái Bình Dương cùng thuyền trưởng Vitus Bering nhằm tìm tuyến đường biển nối châu Á với châu Mỹ. Dù không đạt được mục tiêu ban đầu, hành trình này đã mang lại một phát hiện đặc biệt: bò biển Steller – loài động vật có vú khổng lồ, “nàng tiên cá” trong truyền thuyết. Cho đến nay, Steller vẫn là người duy nhất để lại những ghi chép chi tiết về loài vật này khi chúng còn tồn tại trong tự nhiên.

Hòn đảo nơi loài bò biển sinh sống từng bước trở thành điểm dừng chân của các chuyến hải trình săn “vàng” từ lông thú. Những con bò biển hiền lành không ngờ rằng, sự xuất hiện của loài người tại nơi đây đã gióng lên điềm báo tử thần cho chúng. Những người săn lông thú, ban đầu đến vì rái cá và cáo, đã phát hiện ra hương vị thơm ngon và lượng mỡ dồi dào của thịt bò biển. Chưa đầy 30 năm kể từ khi được Steller phát hiện, loài bò biển này đã bị tuyệt diệt.

Năm 1861, thống đốc người Phần Lan tại Alaska thuộc Nga cử người tìm kiếm bộ xương của loài bò biển nhằm tái hiện một truyền thuyết đã biến mất. Gần một thế kỷ sau, năm 1952, chuyên gia John Grönvall tại Bảo tàng Helsinki (Phần Lan) tiếp nhận nhiệm vụ phục chế bộ xương hiếm hoi còn nguyên vẹn được gửi về từ nơi từng là dấu tích cuối cùng của loài vật này.

Khéo léo lồng ghép những chi tiết khoa học tỉ mỉ – từ giải phẫu học của các loài động vật đến các khái niệm về địa chất và tiến hóa vào một mạch truyện đầy tính nhân văn, “Nàng tiên cá cuối cùng” của Iida Turpeinen mang âm hưởng của một bản giao hưởng bi tráng về sự mất mát và những thay đổi trong nhận thức của con người về thế giới tự nhiên. Tác phẩm gây ấn tượng mạnh mẽ bởi sự đan cài tài tình giữa các yếu tố khoa học và văn chương tạo nên một không khí day dứt, đầy chiêm nghiệm xuyên suốt tác phẩm. Dưới ngòi bút của Iida Turpeinen, lịch sử không chỉ là những sự kiện vĩ đại mà còn là tổng hòa của những câu chuyện cá nhân, những cuộc đời đã góp phần định hình thế giới của chúng ta.

Với “Nàng tiên cá cuối cùng”, nữ nhà văn Iida Turpeinen đã vinh dự nhận Giải thưởng Văn học Helsingin Sanomat dành cho tác phẩm đầu tay xuất sắc nhất và lọt vào danh sách đề cử của Giải thưởng Finlandia - giải thưởng văn học lớn nhất tại Phần Lan và Giải thưởng Torch-Bearer - giải thưởng nhằm tôn vinh các tác phẩm văn học Phần Lan nổi bật trong năm có triển vọng thành công trên thế giới. Tính đến nay, cuốn sách đã được dịch và xuất bản tại nhiều nước trên thế giới như Đan Mạch, Vương quốc Anh, Pháp, Hi Lạp, Italia, Hungary, Tây Ban Nha, Thổ Nhĩ Kỳ…

Thụy Phương