Nhà báo nữ trong hành trình 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam

Những nhà báo cầm bút – cầm súng, những nữ nhà báo nơi tuyến lửa hay trên mặt trận truyền thông thời bình, đã và đang là những chứng nhân và chủ thể quan trọng của sự nghiệp báo chí cách mạng và phát triển bền vững.

Từ những trang báo đầu tiên như Nữ giới chung (năm 1919) do bà Sương Nguyệt Anh làm chủ bút – đến Tiếng gọi phụ nữ (năm 1945), Phụ nữ Việt Nam (1948), Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh (1975), Phụ nữ Thủ đô (1986)… dòng báo chí nữ luôn đồng hành, phản ánh, dẫn dắt và cổ vũ cho sự nghiệp giải phóng và phát triển của phụ nữ Việt Nam qua từng giai đoạn lịch sử.

Ngày nay, trước yêu cầu của một nền báo chí chuyên nghiệp, hiện đại và nhân văn, việc nghiên cứu, đánh giá vai trò báo chí từ góc nhìn giới là rất cần thiết.

Vai trò nữ nhà báo trong sự nghiệp báo chí cách mạng

Theo GS.TS Tạ Ngọc Tấn - nguyên Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương, nguyên Tổng Biên tập tạp chí Cộng sản, nguyên Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng, Chủ tịch Hồ Chí Minh với cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, cũng đồng thời gắn liền với giải phóng phụ nữ; trong đó tiến trình phát triển báo chí cách mạng đã góp phần quan trọng cho quá trình giải phóng dân tộc, giải phóng phụ nữ và đồng hành trong quá trình phát triển của đất nước.

Trong kỷ nguyên phát triển mới, phụ nữ, nhà báo nữ ngày càng đóng vai trò quan trọng. Đặc biệt trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển nhanh, với sự phát triển mạnh mẽ của AI - trí tuệ nhân tạo, đã đặt ra nhiều vấn đề cần có giải pháp hiệu quả để thúc đẩy sự phát triển của phụ nữ.

GS.TS Tạ Ngọc Tấn nhấn mạnh: "Sự phát triển của phụ nữ cần đặt trong sự phát triển chung của dân tộc, phát triển của đất nước. Đặc biệt, với sự phát triển của xã hội ngày nay, gia đình đang phải đối diện với nhiều vấn đề, đặc biệt là sự tan vỡ gia đình đang tạo ra sự bất ổn xã hội. Bảo vệ phụ nữ, bảo vệ những bà mẹ có nghĩa là bảo vệ thiên chức làm mẹ; không chỉ là sinh mệnh của phụ nữ mà còn là sự tồn vong, phát triển của đất nước, dân tộc. Người mẹ chính là "bệ đỡ" an toàn nhất trong xã hội".

“Báo chí bảo vệ sự phát triển của phụ nữ, để phụ nữ được đánh giá, nhìn nhận với đúng vị trí, vai trò, vị thế của mình. Tỷ lệ lãnh đạo báo chí là phụ nữ hiện nay chưa cao, đây là một thực tế. Báo chí, các nhà báo nữ nói lên tiếng nói của mình để thúc đẩy toàn xã hội cùng thực hiện các chiến lược phát triển của phụ nữ đã được Đảng, Nhà nước đề ra.” GS.TS Tạ Ngọc Tấn chia sẻ.

Về vấn đề này, TS. Nhị Lê - nguyên Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản phân tích, báo chí không chỉ là diễn đàn để phụ nữ nói tiếng nói của mình mà còn là diễn đàn nói về phụ nữ một cách chủ động, bình đẳng và dân chủ; báo chí đồng hành, cổ vũ và cùng hành động giữa hệ thống chính trị và toàn xã hội với Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp và phong trào phụ nữ…

Hỗ trợ nhà báo nữ phát triển sự nghiệp trong kỷ nguyên số

Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, báo chí nói chung và dòng báo chí nữ nói riêng đang đứng trước những thay đổi căn bản về tư duy, phương thức tổ chức, quy trình xuất bản và mô hình tiếp cận công chúng. Điều này buộc dòng báo nữ phải đồng thời thực hiện 2 nhiệm vụ: giữ gìn bản sắc - đổi mới nội dung - hiện đại hóa công nghệ để không bị tụt hậu giữa bối cảnh cạnh tranh gay gắt từ mạng xã hội, các nền tảng nội dung số và xu hướng cá nhân hóa thông tin.

Theo TS. Liêu Chí Trung - Phó Tổng biên tập Tạp chí Luật sư Việt Nam cho biết, để dòng báo nữ phát triển bền vững, phát huy hiệu quả vai trò xã hội và phù hợp với đặc thù giới trong thời đại số, cần có một hệ thống giải pháp đồng bộ, toàn diện và thực tiễn trên nhiều phương diện.

Thứ nhất, cần tiếp tục nâng cao và đẩy mạnh tuyên truyền, nhận thức về vai trò, vị trí của phụ nữ trong xã hội nói chung và báo chí nữ nói riêng.

Thứ hai, cần có chính sách bảo đảm quyền lợi và cơ hội bình đẳng giới một cách thực chất, đầy đủ. Cụ thể, nhà nước và các tổ chức, cơ quan quản lý cần có chủ trương, chính sách phù hợp nhằm khuyến khích, tạo điều kiện để báo chí nữ và phụ nữ làm báo phát huy trong hoàn cảnh mới.

Thứ ba, đối với các cơ quan chủ quản báo chí, cần tăng cường quan tâm chỉ đạo, định hướng và tạo điều kiện, hỗ trợ để duy trì, phát huy hoạt động của các cơ quan báo chí của phụ nữ, nội dung hoạt động liên quan đến nữ giới cũng như vai trò của phụ nữ làm báo.

Thứ tư, các cơ quan báo chí của phụ nữ và báo chí về phụ nữ cần bám sát chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, cơ quan chủ quản, nghiên cứu để có chiến lược phát triển phù hợp trong giai đoạn mới.

Trong kỷ nguyên số, phụ nữ làm báo và người làm báo về phụ nữ cần trang bị những yếu tố cần thiết về tâm lý, kiến thức, kỹ năng để đảm nhận tốt vai trò của mình trước những yêu cầu về chuyên môn cũng như những áp lực có thể xuất hiện bất cứ lúc nào từ phía dư luận, bạn đọc hay mạng xã hội.

Cùng quan điểm, TS. Vũ Tuấn Anh - Trưởng khoa Truyền thông và Văn hoá đối ngoại, Học viện Ngoại giao cho biết, báo chí đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phổ biến tri thức khoa học và công nghệ tới công chúng, đồng thời góp phần thay đổi nhận thức xã hội về vai trò của phụ nữ trong lĩnh vực này.

Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ Tư và chuyển đổi số, truyền thông đại chúng không chỉ là kênh thông tin mà còn là công cụ định hướng xã hội, thúc đẩy bình đẳng giới và nâng cao vị thế của nữ giới trong nghiên cứu, đổi mới sáng tạo.

TS. Vũ Tuấn Anh chia sẻ, báo chí là “cầu nối” giữa các nhà khoa học nữ và công chúng; có khả năng thay đổi nhận thức xã hội bằng cách phá vỡ các định kiến giới tồn tại lâu đời trong lĩnh vực KHCN. Là kênh giám sát và phản biện chính sách, từ đó tạo áp lực xã hội nhằm cải thiện môi trường làm việc và nghiên cứu cho phụ nữ trong lĩnh vực KHCN. Trong thời đại kỹ thuật số, báo chí còn phát huy vai trò thông qua các nền tảng đa phương tiện như mạng xã hội, podcast, video ngắn… giúp nội dung truyền thông KHCN và bình đẳng giới tiếp cận đa dạng công chúng, đặc biệt là giới trẻ./.

Đình Thế