Luật Thủ đô 2024 là bệ phóng thể chế để Hà Nội bứt phá
Tại Hội thảo “Triển khai Luật Thủ đô số 39/2024/QH15: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” do Tạp chí Cộng sản và Thành phố Hà Nội tổ chức ngày 14/11, PGS. TS Vũ Văn Hà (Hội đồng Lý luận Trung ương) khẳng định, Luật Thủ đô 2024 với nhiều điểm mới và tiến bộ sẽ là bệ phóng thể chế để Hà Nội bứt phá, xây dựng và phát triển Thủ đô “Văn hiến – Văn minh – Hiện đại”.
PGS. TS. Vũ Văn Hà nhận định, khác với Luật Thủ đô năm 2012, Luật Thủ đô (sửa đổi) 2024 sau khi có hiệu lực (1/1/2025) sẽ được áp dụng và thực thi một cách toàn diện mà không chịu sự vướng mắc từ văn bản pháp luật khác.
“Sự khác biệt nổi trội trong Luật Thủ đô 2024 là ở Điều 4 được quy định trong 2 khoản: Khoản 1 là nếu có sự khác nhau giữa Luật Thủ đô và Luật, thì sẽ áp dụng Luật Thủ đô để thực hiện; Khoản 2 là nếu các văn bản quy phạm pháp luật khác có quy định liên quan đến chính sách ưu tiên (thuận lợi) hơn quy định của Luật Thủ đô thì cho phép được ưu tiên lựa chọn cái ưu tiên nhất để thực hiện. Luật Thủ đô năm 2024 là một cơ hội rất lớn, tạo lợi thế để Hà Nội phát triển, vươn lên tầm vóc mới, vị thế mới không chỉ của cả nước mà còn trong khu vực và thế giới” - PGS. TS. Vũ Văn Hà phân tích.
Trên cơ sở đó, chúng ta cần áp dụng những giải pháp thực thi tổng thể. Thứ nhất, thực hiện nghiêm việc phân cấp, phân quyền và quản lý, xây dựng tổ chức chính quyển Thủ đô hiệu quả. Việc phân quyền cần mạnh mẽ hơn cho chính quyền Thủ đô để quản lý hiệu quả hơn các vấn đề đô thị. Những nội dung mang tính chất phân quyền mạnh mẽ cho chính quyền Thủ đô tạo điều kiện để Thành phố giải quyết được nhiều vướng mắc.
“Tổ chức chính quyền Thủ đô phải năng động, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, tinh gọn, phải có đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, nhất là người đứng đầu dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; phải có chính sách thu hút nhân tài để đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là phải có những chính sách liên quan đến chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động Thủ đô. Có sự phân loại các đối tượng một cách rõ ràng, từ đó có quy định về chế độ, chính sách cho phù hợp trong việc tuyển dụng, bổ nhiệm và đãi ngộ, giữ chân được người tài đóng góp cho sự phát triển của Thủ đô” - PGS.TS. Vũ Văn Hà nhấn mạnh.
Quy định phân quyền cho Thủ đô Hà Nội được chủ động hội nhập với các thành phố bên ngoài để tạo thành một mạng lưới đô thị, trong đó mỗi đô thị đều là điểm nút của các dòng chảy kinh tế, thông qua kết nối quốc lộ, đường cao tốc, đường vành đai và tuyến đường bộ, hàng không, hàng hải xuyên biên giới. Kết nối không chỉ các đô thị trong Vùng Thủ đô mà còn với các đô thị đặc biệt tại Việt Nam, Thủ đô của các quốc gia Đông Nam Á, Đông Á, châu Á và thế giới.
Thứ hai, PGS.TS. Vũ Văn Hà cho biết, chúng ta phải chú trọng phát triển các ngành kinh tế công nghiệp, dịch vụ, thương mại và du lịch. Đẩy mạnh việc xây dựng các khu công nghiệp hiện đại, tạo điều kiện thu hút đầu tư trong và ngoài nước. Thu hút đầu tư nước ngoài vào phát triển công nghệ thông tin, năng lượng tái tạo, phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao và công nghiệp xanh để phát triển bền vững.
Đồng thời tăng cường phát triển các dịch vụ chất lượng cao, đặc biệt trong các dịch vụ như tài chính, giáo dục, y tế và công nghệ thông tin. Cải thiện môi trường kinh doanh, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển. Hà Nội tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục khoa học, tạo môi trường học tập và nghiên cứu sáng tạo. PGS.TS. Vũ Văn Hà cho rằng nguồn nhân lực chất lượng cao và nhân tài là trụ cột mang tính nền tảng để phát triển Thủ đô Hà Nội. Tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại, cải thiện hạ tầng thương mại và phát triển các trung tâm thương mại hiện đại, nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch và quảng bá hình ảnh Thủ đô tới bạn bè quốc tế.
Thứ ba, quy hoạch đô thị giao thông cần phát triển và quản lý Thủ đô theo định hướng giao thông công cộng (TOD) gắn với cơ chế hợp tác công - tư (PPP) hiệu quả và quản lý chuỗi cung ứng đô thị trên cơ sở quy hoạch vùng đô thị cần được gắn kết với nhau khi hoạch định chiến lược phát triển Thủ đô và cần được thể hiện xuyên suốt, mạch lạc trong các quy định của Luật Thủ đô. Xây dựng cơ chế đặc thù cho các lĩnh vực ưu tiên trong phát triển Vùng Thủ đô như giao thông liên vùng, đô thị xanh, đô thị tuần hoàn, đô thị số, đô thị thông minh.
“Mô hình TOD là hướng đi mới được nhiều quốc gia (Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore) lựa chọn để thiết kế quy hoạch đô thị. Vì vậy, Luật Thủ đô cần nghiên cứu bổ sung các quy định cụ thể gắn kết giữa quy hoạch Vùng Thủ đô và vận dụng nguyên lý TOD vào quá trình thiết kế, cải tạo, mở rộng và quy hoạch xây dựng đô thị nhằm giải bài toán về tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm môi trường làm giảm chất lượng cuộc sống,... ở các đô thị lớn trong đó có Thủ đô Hà Nội”, PGS.TS. Vũ Văn Hà, chia sẻ.
Thứ tư, cần bảo đảm tỷ lệ không gian xanh theo quy hoạch, tăng cường không gian xanh, công viên và hồ nước để cải thiện chất lượng không khí và giảm thiểu ô nhiễm. Định hướng quản lý đất đai, bảo vệ môi trường, thực hiện nguyên tắc phát triển bền vững, phát triển kinh tế tuần hoàn và chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, gắn với việc duy trì các yếu tố tự nhiên, đa dạng sinh học, văn hóa, lịch sử của Thủ đô.
Bên cạnh đó, bảo đảm các chính sách y tế và an sinh xã hội được thực hiện hiệu quả, đặc biệt là trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng, bao gồm cung cấp dịch vụ y tế, giáo dục và nhà ở chất lượng cao cho người dân. Thực hiện các biện pháp phân loại rác tại nguồn, tái chế và sử lý chất thải hiện đại để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Tăng cường giáo dục cộng đồng về bảo vệ môi trường và ý thức sử dụng tài nguyên bền vững.
PGS.TS. Vũ Văn Hà khẳng định, Thủ đô Hà Nội có được một bộ luật riêng thể hiện sự quan tâm rất lớn của Đảng, Nhà nước. Luật Thủ đô là đạo luật đặc biệt, có nhiều cơ chế đặc thù, đột phá, có phạm vi tác động rộng, khác với Luật Thủ đô năm 2012. Nhiều điểm mới, tiến bộ, những cơ chế vượt trội trong Luật Thủ đô giúp Hà Nội phát triển, vừa là Thủ đô vừa là đầu tàu của cả nước.
“Khi Luật Thủ đô được thực thi sẽ tạo động lực dẫn dắt cả vùng, cả nước cùng Hà Nội tạo những bước phát triển đột phá. Những cơ chế vượt trội trong Luật Thủ đô 2024 góp phần khắc phục những khó khăn, bất cập về thể chế phát sinh trong thực tiễn, tạo cơ sở xây dựng, phát triển Thủ đô với vị trí, vai trò là trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa của cả nước.
Với nhiều điểm mới và tiến bộ, Luật Thủ đô 2024 là bệ phóng thể chế để Hà Nội bứt phá. Những kinh nghiệm gợi mở của các nước châu Á giúp Hà Nội phát triển bền vững và trở thành Thủ đô hiện đại, văn minh và giàu bản sắc” - PGS.TS. Vũ Văn Hà đánh giá./.