Gìn giữ, trao truyền di sản qua ngôn ngữ của nghệ thuật tạo hình
39 tác phẩm của 16 tác giả với chủ đề về di sản sẽ được giới thiệu với công chúng trong triển lãm “Ngày xửa ngày xưa” diễn ra từ 23/8 đến ngày 27/8/2024 tại Nhà triển lãm 29 Hàng Bài, Hà Nội. Triển lãm nằm trong chuỗi hoạt động của Dự án “Di sản văn hóa Việt qua góc nhìn nghệ sĩ đương đại” do nhóm nghệ sĩ Heritage And Art (H&A) thực hiện năm 2024.
Ngôn ngữ hội họa kể chuyện di sản
Triển lãm tranh - tượng “Ngày xửa ngày xưa” là cuộc ra mắt đầu tiên của nhóm Heritage And Art (H&A) bao gồm 16 nghệ sĩ: Chu Viết Cường (Chu Cường), Lê Thế Anh, Trần Cường, Nguyễn Tiến Dũng, Khổng Đỗ Duy, Nguyễn Thế Hùng, Hồ Hưng, Vương Lê Mỹ Học, Vũ Đức Hiếu (Hiếu Mường), Hoàng Phương Liên, Vũ Thùy Mai, Nguyễn Long (Longnguyenkj), Cao Phương Thảo, Lê Đức Tùng, Trần Thược, Nguyễn Minh (Minh Phố). Đây là các nghệ sĩ thuộc các thế hệ 7X, 8X và 9X, có phong cách sáng tác riêng biệt và đều định hình vị trí nhất định trong nền Mỹ thuật đương đại Việt Nam.
39 tác phẩm được giới thiệu trong triển lãm thuộc các lĩnh vực hội họa, đồ họa và điêu khắc với chất liệu đa dạng như: kim loại, sơn dầu, lụa, trúc chỉ, gốm, sơn mài… Mỗi tác phẩm mang đậm dấu ấn tạo hình của từng nghệ sĩ và đều thể hiện tình yêu cùng niềm đau đáu với di sản.
Lấy cảm hứng từ các mô típ hoa văn cổ trên những kiến trúc lịch sử của Việt Nam, họa sĩ Nguyễn Thế Hùng kết hợp và pha trộn chúng với những yếu tố hiện đại để gợi lên những trăn trở về phẩm chất văn hóa, xã hội, đạo đức và nghệ thuật...
Với chất liệu lụa, họa sĩ Thùy Mai say sưa với những họa tiết vốn cổ, những bảo vật quốc gia, những bình gốm sứ hoa nâu, hoa lam… để thể hiện cảm xúc của mình trong tranh. Lê Phương Liên gửi gắm những tà áo dài và những đóa sen để thể hiện tình yêu di sản. Vũ Đức Hiếu kết nối truyền thống đến hiện đại bằng những thử nghiệm mới trên chất liệu gốm. Tương tự, tác phẩm điêu khắc của Trần Thược là sự đan cài ngôn ngữ truyền thống và hiện đại...
Họa sĩ Khổng Đỗ Duy bộc bạch: “Những di sản văn hóa, dân gian… luôn là nguồn cảm hứng sáng tác của tôi, nó nhắc nhở tôi phải luôn trân quý và biết ơn những giá trị truyền thống tốt đẹp của cha ông ta. Trên tinh thần đó, tôi đã khai thác và đưa những hoài niệm, những di sản văn hóa vào trong tranh với sự kết hợp hài hòa giữa hoài niệm và hiện tại, được thể hiện qua tạo hình và hòa sắc”.
“Ngày xửa ngày xưa… không chỉ là lời mở đầu cho muôn vàn câu chuyện cổ tích thời ấu thơ, mà còn là mở đầu cho câu chuyện di sản mà nhóm H&A muốn kể bằng ngôn ngữ hội họa. Trong câu chuyện ấy, không chỉ có các hình ảnh là họa tiết và hoa văn mỹ thuật cổ, không chỉ có các nhân vật của nghệ thuật múa rối nước, các hình ảnh của chạm khắc đình làng, tranh dân gian… mà còn là tầng lớp của bề dày lịch sử và những giá trị của Di sản văn hóa Việt được kể qua góc nhìn mang hơi thở của những nghệ sĩ đương đại”, họa sĩ Nguyễn Minh (Minh Phố) chia sẻ.
Kỳ vọng kế thừa, gìn giữ và quảng bá di sản
Triển lãm tranh - tượng “Ngày xửa ngày xưa”... là một trong những hoạt động khởi đầu của Dự án “Di sản văn hóa Việt qua góc nhìn Nghệ sĩ đương đại” do nhóm nghệ sĩ Heritage And Art (H&A) thực hiện. Họa sĩ Nguyễn Minh (Minh Phố) – người khởi xướng và thành lập Dự án cho biết, mong muốn của nhóm nghệ sĩ là qua Dự án góp phần kế thừa, gìn giữ, phát triển và quảng bá di sản văn hóa Việt đến công chúng trong nước và bạn bè quốc tế.
Theo đó, các nghệ sĩ trong nhóm sẽ tổ chức những chuyến đi điền dã lấy tư liệu, những chuyến đi trực họa, những cuộc gặp gỡ các nhân vật có liên quan để tìm hiểu sâu rộng hơn về giá trị của di sản văn hóa Việt. Từ đó nghiên cứu, xây dựng các tác phẩm nghệ thuật đương đại, hướng đến thực hiện và giới thiệu tới công chúng yêu nghệ thuật các cuộc triển lãm nghệ thuật.
Điểm độc đáo và có sức thu hút mạnh mẽ của Dự án “Di sản văn hóa Việt qua góc nhìn nghệ sĩ đương đại” chính là việc các nghệ sĩ bằng tài năng của mình đã làm cho “nghệ thuật sống lại trong nghệ thuật”, “văn hóa sống lại trong văn hóa”. Sức lan tỏa của Dự án dường như được nhân bội khi có sự song trùng về “năng lượng cảm xúc” và có sự hòa quyện giữa “truyền thống và hiện đại”.
Được khởi động từ đầu năm 2024, Dự án đã triển khai chuỗi hoạt động như: Gặp gỡ các nghệ sĩ và lên ý tưởng; Gặp gỡ các chuyên gia, các nhà nghiên cứu văn hóa, nghiên cứu mỹ thuật có uy tín; Nghiên cứu văn hóa mỹ thuật cổ và Bảo vật Quốc gia tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam và tới đây là tổ chức triển lãm tranh - tượng “Ngày xửa ngày xưa”...
Sau triển lãm tranh - tượng “Ngày xửa ngày xưa”, nhóm sẽ tiếp tục thực hiện các hoạt động đưa nghệ thuật và di sản vào cuộc sống như: Sáng tạo nghệ thuật cùng nghệ sĩ; Di sản qua ánh mắt trẻ thơ… đồng thời tiếp tục nghiên cứu, sáng tạo nghệ thuật thông qua Di sản văn hóa của các vùng miền trên khắp đất nước.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội chia sẻ, ông đánh giá cao Dự án “Di sản văn hóa Việt qua góc nhìn nghệ sĩ đương đại” của nhóm nghệ sĩ H&A, đồng thời rất ủng hộ các hoạt động mà nhóm nghệ sĩ đã chọn để triển khai.
"Di sản có một vai trò quan trọng trong phát triển văn hóa nhưng không phải ai cũng hiểu vai trò ấy. Làm thế nào để phát huy giá trị di sản, để di sản có giá trị bền vững, đó là điều mà các nghệ sĩ rất trăn trở. Dự án này như một cây cầu nối để thế hệ sau hiểu và yêu hơn di sản, có cơ hội thực hành và trao truyền di sản”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn khẳng định.
Là người đồng hành cùng Dự án, PGS.TS Phạm Thái Việt - Giảng viên Học viện Ngoại giao nhận xét, Dự án cũng như triển lãm của nhóm nghệ sĩ H&A đã “nhân bội cảm xúc và âm hưởng”: “Bên cạnh việc khẳng định bản sắc, tính độc đáo, không lặp lại và duy nhất của mỗi dân tộc trong dòng chảy của lịch sử nhân loại, di sản văn hóa còn trở thành nguồn tài nguyên của quốc gia khi trở thành đầu vào của “Công nghiệp văn hóa” mang lại lợi nhuận và tăng trưởng kinh tế. Bởi vậy việc giữ gìn và “thắp sáng” di sản văn hóa là xu thế tất yếu của thời đại./.
“Với mong muốn lưu giữ, nhìn lại và quảng bá lịch sử, văn hóa của dân tộc thông qua hội họa, Công ty Cổ phần đầu tư Nghệ thuật Thảo Nguyên đã tìm kiếm, kết nối, hỗ trợ các nghệ sĩ tài năng có cùng mong muốn đồng hành để triển khai các dự án, ý tưởng đưa di sản văn hóa Việt phổ biến trong nhân dân và bạn bè quốc tế, tiếp cận ở chiều sâu của nghệ thuật - hội hoạ, điêu khắc. Mục tiêu của Công ty là thông qua hội họa nâng tầm văn hóa Việt; thúc đẩy du lịch trải nghiệm văn hóa, đưa văn hóa trở thành sản phẩm thương mại; quảng bá, giới thiệu vẻ đẹp của di sản văn hóa, thúc đẩy phát triển du lịch. Ngược lại, chính sự phát triển du lịch giúp thương mại nghệ thuật ở Việt Nam tiếp cận được với thế giới và chuyên nghiệp hơn”.
Đại diện Công ty Cổ phần đầu tư Nghệ thuật Thảo Nguyên - một trong số đơn vị đồng hành cùng Dự án chia sẻ.