Sau khai quật khảo cổ, nhiều phát hiện mới tại di tích Tháp đôi Liễu Cốc
Sau hơn 2 tháng thăm dò khai quật khảo cổ đã phát hiện nhiều di vật tại di tích Tháp đôi Liễu Cốc và là cơ sở khoa học cho việc xây dựng kế hoạch bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị của Di tích kiến trúc - nghệ thuật cấp Quốc gia.
Di tích Tháp đôi Liễu Cốc nằm ở làng Liễu Cốc Thượng (phường Hương Xuân, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế). Đây là một công trình kiến trúc đặc trưng của người Chăm có giá trị nhiều mặt cả về khoa học, lịch sử, văn hóa, kiến trúc, tôn giáo, tín ngưỡng... Di tích gồm hai ngôi tháp được xây dựng gần nhau (cách nhau khoảng 2,8m) trên hai trục song song theo hướng Đông - Tây, lối vào tháp ở phía Đông.
Tên gọi “Tháp đôi Liễu Cốc” được lấy từ tên địa danh làng Liễu Cốc và quy mô hai tháp để đặt tên di tích, năm 1994 Tháp đôi Liễu Cốc được Bộ VHTTDL ký quyết định xếp hạng Di tích kiến trúc - nghệ thuật cấp Quốc gia theo Quyết định số 921/QĐ/BT ngày 20/7/1994. Việc nghiên cứu, khai quật khảo cổ Tháp đôi Liễu Cốc là để xác định rõ quy mô, kết cấu, tính chất, niên đại của di tích, từ đó phục vụ cho công tác quy hoạch, bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị tổng thể di tích.
Sau hơn 2 tháng tiến hành thăm dò khai quật khảo cổ di tích Tháp đôi Liễu Cốc, Đoàn chuyên gia đến từ Bảo tàng Lịch sử quốc gia phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế đã báo cáo sơ bộ kết quả vào chiều ngày 27/6 tại thị xã Hương Trà.
Ông Nguyễn Ngọc Chất - Cán bộ Bảo tàng Lịch sử quốc gia (người chủ trì thăm dò, khai quật khảo cổ Tháp đôi Liễu Cốc) cho biết, diện tích thăm dò 20m2 (4 hố), diện tích khai quật 60m2 (3 hố) và quá trình khai quật đã cho mở rộng, nối thông các hố khai quật (H1, H2, H3) lại với nhau tạo thành 1 hố lớn (9,4 x 10,3m) bao quanh nền móng kiến trúc tháp Bắc. Toàn bộ quy mô, mặt bằng, kết cấu nền móng, đế tháp và phần còn lại của thân tháp Bắc đều được làm xuất lộ.
Trong quá trình khai quật đã thu được một khối lượng di vật gồm 4.807 tiêu bản, tập trung chủ yếu là các loại vật liệu kiến trúc, trang trí kiến trúc, các mảnh bia và phù điêu đá, đồ gốm men, đồ sành, đồ đất nung và tiền kim loại. Đáng chú ý có đầu tượng có dạng phù điêu, tạo tác một mặt từ đá phiến màu xám tím thể hiện đầu tượng Phật với kích thước cao còn lại 20cm, rộng 15cm, dày 10cm (niên đại thế kỷ XI – XII) và 1 đồng tiền tròn, lỗ tiền vuông, một mặt đúc nổi 4 chữ Nguyên Phong thông bảo, viết theo lối Hành thảo (niên đại thế kỷ XIII).
Ngoài ra, khối lượng lớn đồ gốm được tìm thấy với nhiều loại hình, chất liệu khác nhau, như gốm thô, đồ đất nung, riêng đồ sành với 437 mảnh, trong đó có 3 chiếc bình vôi của Champa (thế kỷ IX – XI) còn tương đối nguyên vẹn… Bên cạnh đó, nhằm mục đích lần tìm vị trí đường đi, tháp Cổng, tháp Hỏa, tường bao, hướng tới mở rộng diện tích nghiên cứu, khai quật để xác định đầy đủ quy mô, cấu trúc mặt bằng tổng thể di tích Tháp đôi Liễu Cốc, các chuyên gia đã mở 5 hố thám sát, trong đó có 2 hố ở phía đông, thẳng trục trung tâm của tháp Bắc, 1 hố ở góc đông bắc, 1 hố ở góc đông nam và 1 hố ở phía tây.
Qua kết quả khai quật và quan sát bề mặt hiện trạng các nhà nghiên cứu khẳng định, bước đầu chỉ xác định được 2 đền tháp chính trong di tích, không thấy dấu hiệu của đền tháp thứ 3. Nếu đúng chỉ 2 tháp thờ chính thì di tích Tháp đôi Liễu Cốc là di tích đặc biệt, duy nhất thuộc hệ thống di tích đền tháp Champa. Thông thường, các di tích đền tháp Champa phân bố trải dọc miền Trung Việt Nam, trong quá trình nghiên cứu, chúng ta mới chỉ ghi nhận về hệ thống di tích có 1 tháp thờ chính hoặc 3 tháp thờ chính, không có trường hợp nào có 2 tháp thờ chính như ở Liễu Cốc.
Theo đó, các chuyên gia kiến nghị cần tiếp tục mở rộng diện tích nghiên cứu, khai quật khảo cổ di tích Tháp Đôi Liễu Cốc để xác định rõ quy mô, kết cấu nguyên gốc, tính chất, đặc điểm, niên đại của di tích. Từ đó làm cơ sở khoa học cho việc xây dựng kế hoạch bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích, xây dựng hồ sơ thuyết minh di tích đúng với giá trị vốn có của nó. Cần nghiên cứu gia cố hệ thống tường tháp, tránh xuống cấp, đổ vỡ... ở phần nền dưới cần lấp đất lát lại nền sân tháp, chỉ để lộ phần đế tháp và tường tháp…
Ông Phan Thanh Hải - Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, tuy phạm vi khai quật khảo cổ vừa qua còn rất hạn chế nhưng đã cho nhiều phát hiện mới, khẳng định thêm những giá trị to lớn của di tích Tháp đôi Liễu Cốc. Sở VHTT sẽ kiến nghị với UBND tỉnh Thừa Thiên Huế sớm tiếp tục mở rộng khảo cổ giai đoạn 2 với di tích Tháp đôi Liễu Cốc./.