Tìm giải pháp cho kinh tế báo chí truyền thông Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế số

Theo Báo cáo tại Hội nghị Báo chí toàn quốc năm 2023 cho biết, tính đến hết năm 2023, đối với báo, tạp chí: tỷ lệ tự bảo đảm chi thường xuyên chiếm 39%, tự bảo đảm một phần chi thường xuyên chiếm 36%, ngân sách nhà nước bảo đảm chi thường xuyên chiếm 25%; đối với phát thanh, truyền hình: tỷ lệ bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư chiếm 6,94%, tự bảo đảm chi thường xuyên chiếm 26,39%, tự bảo đảm một phần chi thường xuyên chiếm 66,67%.

Doanh thu của các báo, tạp chí 9 tháng đầu năm 2023 đã giảm 9,4% so với cùng kỳ năm 2022. Còn tổng nguồn thu năm 2023 của các Đài Phát thanh truyền hình giảm 23% so với năm 2022. Hầu hết các đài đều không khai thác được hết thời lượng quảng cáo/ngày trên kênh chương trình theo quy định cho phép của Luật Quảng cáo (10% tổng thời lượng phát sóng/ngày; 5% tổng thời lượng phát sóng đối với kênh truyền hình trả tiền). Có đài, thời lượng quảng cáo trên kênh chỉ đạt vài phút/ngày.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Huy Dũng cho biết, kinh tế báo chí góp phần tạo nên sự phát triển lành mạnh của nền báo chí Việt Nam. Tuy nhiên hiện nay, các cơ quan báo chí đang phải đối diện với nguy cơ sụt giảm doanh thu mạnh mẽ, trong bối cảnh các nền tảng mạng xã hội như Facebook hay Google đã lấy đi khoảng 70% doanh thu quảng cáo của báo chí chính thống… Trong khi đó, tổng chi thường xuyên của ngân sách Nhà nước hàng năm cho báo chí là dưới 0,5%; chi cho đầu tư báo chí cũng thấp chỉ chiếm khoảng 0,25% tổng chi đầu tư của ngân sách Nhà nước.

“Đây là thách thức lớn trong bối cảnh nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, việc bố trí kinh phí, đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các cơ quan báo chí thực hiện tuyên truyền nhiệm vụ chính trị, thông tin thiết yếu, truyền thông chính sách còn hạn chế”, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Huy Dũng nhấn mạnh.

Thời gian qua, Bộ TT&TT đã nỗ lực điều hướng quảng cáo sang báo chí bằng việc lập danh sách Whitelist với thông điệp “Làm nội dung sạch sẽ nhận được quảng cáo, và quảng cáo sẽ tìm đến những nội dung sạch”. Việc triển khai đã có kết quả bước đầu, song cần tiếp tục đẩy mạnh triển khai để phát huy hiệu quả như kỳ vọng.

Bên cạnh đó, chiến lược “Chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” (do Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ký Quyết định số 348/QĐ-TTg phê duyệt ngày 6/4/2023), đã đặt ra mục tiêu cụ thể là đến năm 2030 các cơ quan báo chí cần tối ưu hóa nguồn thu, trong đó 30% cơ quan báo chí tăng doanh thu tối thiểu 20%. Như vậy, có thể thấy Chính phủ đã đặt ra vấn đề kinh tế báo chí như là một động lực quan trọng để phát triển báo chí - truyền thông trong thời đại kinh tế số.

Xuyên suốt buổi hội thảo, các diễn giả đã trao đổi và làm sâu sắc hơn những khía cạnh xoay quanh bức tranh toàn cảnh kinh tế báo chí báo chí Việt Nam với các vấn đề: Những thành công, hạn chế, những vấn đề bất cập trong kinh tế báo chí tại Việt Nam; Những mô hình, ý tưởng, cơ chế phát triển kinh tế báo chí, đúc kết từ những bài học kinh nghiệm quốc tế và những bước tiến mới tại Việt Nam; Phân tích về những dự báo, vấn đề cần quan tâm chú trọng trong hoạt động kinh tế báo chí truyền thông trong bối cảnh phát triển kinh tế số trong thời gian tới cũng như sự đồng hành của hệ thống cơ sở đào tạo báo chí truyền thông trong lĩnh vực kinh tế báo chí nói riêng cũng như trong sự phát triển bền vững lâu dài của báo chí Việt Nam./.

Tô Ngọc Oanh