Kỷ niệm 10 năm Hoàng thành Thăng Long được UNESCO vinh danh di sản văn hóa thế giới (2010 - 2020)

Đây là dịp để ôn lại truyền thống văn hiến, anh hùng của Thăng Long - Hà Nội, quảng bá những giá trị nổi bật toàn cầu của khu di sản Hoàng thành Thăng Long, di sản có bề dày lịch sử hơn nghìn năm của dân tộc và là di sản vô giá của nhân loại.

Năm 2010, Khu trung tâmHoàng thành Thăng Long - Hà Nội trở thành di sản văn hóa thế giới sau đúng tròn 1000 năm lịch sử, kể từ khi vua Lý Thái Tổ định đô tại Thăng Long. Vào 20h30 (theo giờ Brasil) ngày 31/7/2010 tức 6 giờ 30 (theo giờ Việt Nam) ngày 1/8/2010, kỳ họp lần thứ 34 của Uỷ ban di sản thế giới họp tại Brasilia, Thủ đô của Brasil đã nhất trí thông qua nghị quyết công nhận Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội - Việt Nam là di sản văn hóa thế giới mà không cần bỏ phiếu, vì Việt Nam đã tập hợp được hơn 2/3 số phiếu ủng hộ cần thiết. Quyết định công nhận di sản được đưa ra dựa trên cơ sở 3 tiêu chí:

Tiêu chí (ii): Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội minh chứng cho sự giao lưu của các ảnh hưởng từ Trung Hoa ở phía bắc và Vương quốc Champa ở phía nam. Tài sản này chứa đựng những giao lưu liên văn hóa đã góp phần tạo nên một nền văn hóa độc đáo ở hạ lưu sông Hồng.

          Tiêu chí (iii):  Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội là minh chứng cho truyền thống văn hóa lâu đời của cư dân Việt sinh sống ở vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng. Đây là trung tâm quyền lực gần như liên tục suốt từ thế kỷ thứ 7 đến ngày nay.

Tiêu chí (vi): Với các chức năng chính trị và vai trò mang tính biểu tượng của mình, Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội có liên quan trực tiếp tới rất nhiều sự kiện văn hóa và lịch sử quan trọng, những biểu đạt nghệ thuật cũng như các tư tưởng luân lý, triết học, và tôn giáo. Các sự kiện diễn ra tiếp nối nhau này đã đánh dấu quá trình hình thành và phát triển của một quốc gia độc lập trong suốt hơn một ngàn năm, bao gồm cả thời kỳ thuộc địa và hai cuộc Chiến tranh dành Độc lập và  thống nhất Việt Nam thời hiện đại.

          Ngày 1/10/2010, tại Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, Bà Irina Bokova, Tổng giám đốc UNESCO đã trao bằng di sản văn hóa thế giới cho Thành phố Hà Nội và phát biểu khẳng định:

          “... Rất ít nước trên thế giới có thể gìn giữ được những ký ức sống động về việc lập đô từ 1000 năm trước mà không bị mai một theo thời gian. Tôi rất ngưỡng mộ các bạn về điều này. Việc Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội được công nhận là di sản thế giới là một vinh dự, đồng thời cũng mang đến những cam kết và trách nhiệm mới với tất cả các bạn.

          Kể từ ngày hôm nay, các bạn có trách nhiệm với nhân loại, quảng bá, bảo vệ và truyền lại di sản này cho các thế hệ tương lai, cho giới trẻ, để rồi đến lượt mình họ lại kể cho con cháu nghe câu chuyện về vua Lý Thái Tổ”.

Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội trở thành di sản văn hóa thế giới là niềm tự hào của nhân dân thủ đô Hà Nội và cả nước, là sự vinh danh những giá trị văn hóa, truyền thống ngàn năm của Thăng Long - Hà Nội, đồng thời mở ra những cơ hội mới trong hợp tác quốc tế về nghiên cứu, bảo tồn phát huy giá trị di sản.

Năm 2020, tròn 10 năm Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới, công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản đã có những bước tiến vững chắc và cách làm bài bản.

Nỗ lực đưa di sản đến với công chúng

Công tác tuyên truyền quảng bá Khu di sản Hoàng thành Thăng Long được đẩy mạnh bằng nhiều hình thức như trưng bày, triển lãm,Website, mạng xã hội, quảng bá trực tuyến, góp phần đưa di sản tiếp cận công chúng và khách tham quan.

Các hoạt động hướng tới khách tham quan, nâng cao chất lượng dịch vụ phục vụ khách tham quan được Trung tâm chú trọng triển khai như: xây dựng hệ thống thông tin, đón tiếp; hoàn thiện bảng biển giới thiệu, nâng cao chất lượng hướng dẫn viên; đầu tư nâng cấp hạ tầng, cải tạo cảnh quan, môi trường, cây xanh thảm cỏ, trồng theo mùa; nâng cấp nhà vệ sinh đạt chuẩn; quy hoạch, cải tạo bãi đỗ xe…Đặc biệt là phát triển chương trình giáo dục di sản, đưa di sản đến các trường học và tiếp cận thế hệ trẻ.

Từ một khu di tích “kín cổng cao tường”, chỉ mới bắt đầu thu phí tham quan từ tháng 4/2013, đến nay,Hoàng thành Thăng Long đã trở thành một điểm đến của khách du lịch trong nước và quốc tế, là nơi tổ chức nhiều sự kiện văn hóa lớn của thủ đô; mức thu tăng trung bình mỗi năm gần 30%.

Điểm sáng về bảo tồn phát huy giá trị di sản

Trung tâm đã hoàn thành phê duyệt 02 đồ án Quy hoạch: Quy hoạch chi tiết bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích Thành Cổ (tỷ lệ 1/500) (ngày 21/8/2015) và Quy hoạch tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích Cổ Loa (tỷ lệ 1/2000) (ngày 03/7/2015) làm cơ sở để triển khai thực hiện các dự án thành phần theo quy định; triển khai các bước nghiên cứu lập Dự án tổng thể bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Khu di tích Trung tâm Hoàng Thành Thăng Long - Hà Nội.

Các hoạt động nghiên cứu chuyên sâu và bảo tồn di sản được Trung tâm chú trọng triển khai.Trong đó tập trung xây dựng Đề án nghiên cứu phục dựng Điện Kính Thiên; Đề án nghiên cứu phục dựng lễ hội đèn Quảng chiếu; nghiên cứu các nghi lễ trong cung đình và các hoạt động văn hóa phi vật thể. Đặc biệt là việc nghiên cứu khai quật khảo cổ tại khu di sản theo lộ trình và kế hoạch hàng năm.Trung tâm đã phối hợp với Viện khảo cổ học Việt Nam tiến hành thám sát, khai quật khu vực trung tâm Thành cổ, thu được nhiều kết quả mới, góp phần nhận diện rõ hơn diện mạo các kiến trúc, công trình trong khu vực Cấm thành thăng Long để từng bước nghiên cứu phục dựng điện Kính Thiên.

Tiên phong ứng dụng công nghệ

Mong muốn mang đến những trải nghiệm hoàn hảo nhất cho du khách, Hoàng thành Thăng Long là một trong những di tích tiên phong xây dựng các sản phẩm, dịch vụ công nghệ tiện ích như wifi, ứng dụng thuyết minh tự động trên smartphone;  đưa di sản tiếp cận công chúng rộng rãi hơn bằng các hình thức trưng bày trực tuyến, tour tham quan ảo 360 độ; đẩy mạnh các nghiên cứu ứng dụng bằng công  nghệ 3D...

Theo hướng đó, năm 2020, lần đầu tiên,Trung tâm đưa vào phục vụ khách tham quan một công cụ tiện ích, sáng tạo là màn hình tương tác diễn giải lịch sử Hoàng thành Thăng Long, giúp du khách trải nghiệm và khám phá di sản một cách thuận tiện dễ dàng nhất, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ của khu di sản, đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của du khách.

Với những nỗ lực nâng cao chất lượng điểm đến, năm 2017, Tổng cục Du lịch và Hiệp hội Du lịch Việt Nam đã vinh danh Khu di sản Hoàng thành Thăng Long là một trong 7 “Điểm tham quan du lịch hàng đầu Việt Nam”.

Di sản đã và đang được bảo tồn, phát huy giá trị đúng hướng, thực hiện tốt các khuyến nghị của UNESCO về mở rộng nghiên cứu khảo cổ học; thực hiện kế hoạch quản lý di sản một cách bài bản; đẩy mạnh hoạt động giáo dục di sản cho thế hệ trẻ và phát triển du lịch bền vững.

Những kết quả nghiên cứu, bảo tồn, phát huy giá trị di sản trong chặng đường 10 năm vừa qua là những tiền đề vững chắc để Trung tâm đi tới chặng đường tiếp theo: bảo tồn lâu dài khu di sản với định hướng trở thành một công viên văn hóa - lịch sử, một điểm tham quan du lịch hấp dẫn hàng đầu của Thủ đô và cả nước.

PV