Luật Thủ đô (sửa đổi) cần có quy định cụ thể để xây dựng Thủ đô

Quy hoạch xây dựng Thủ đô chung

Luật Thủ đô được Quốc hội thông qua vào ngày 21/11/2012 và có hiệu lực từ ngày 1/7/2013 thực chất là một luật riêng - luật về phân quyền giúp Hà Nội chủ động thực hiện có hiệu quả yêu cầu quản trị, điều hành phát triển Thủ đô trên nhiều lĩnh vực quan trọng như huy động, quản lý, khai thác nguồn lực, quy hoạch, môi trường...

Đây là một đạo luật quan trọng có tính đột phá, mở đường về mặt thể chế cho sự phát triển của Thủ đô Hà Nội. Trước đó, năm 2011, đánh dấu mốc quan trọng trong hoàn thiện quy hoạch của Thủ đô với việc Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1259/QĐ-TTg, ngày 26/11/2011, phê duyệt quy trình chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Luật Thủ đô đã dành Điều 8 và Điều 9 quy định xây dựng, phát triển Thủ đô và biện pháp bảo đảm chiến lược; đồng thời, đưa ra quy tắc “việc xây dựng và phát triển Thủ đô phải được thực hiện theo Quy hoạch chung…”; đề xuất việc lấy quy hoạch chung này làm trung tâm, định hướng phát triển Thủ đô và các chiến lược khác đảm bảo thống nhất, phù hợp.

Sau hơn 10 năm ban hành, Luật Thủ đô đã bộc lộ nhiều bất cập, hạn chế, hiệu lực và hiệu quả thực thi chưa cao, đặc biệt, hạn chế về thể chế và quản lý thực hiện kế hoạch.

Trước sự chậm chạp, hạn chế trong việc thực hiện cải cách, xây dựng lại nhà chung cư cũ, gợi ý Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), các chuyên gia cho rằng, cần có các công cụ định nghĩa về vấn đề này …

Thống kê cho thấy, hiện Hà Nội có 1.579 nhà chung cư cũ, quy mô từ 2 đến 5 tầng, tập trung chủ yếu tại 4 quận nội thành. Trong đó, nhiều nhà đã xuống cấp, tiềm ẩn nguy hiểm về an toàn, tính mạng và tài sản cho người dân. Tuy nhiên, thời gian qua, Thành phố mới chỉ tiến hành kiểm tra xác định được 401 chung cư cũ, thực hiện công việc di dời dân ra khỏi các chung cư nguy hiểm cấp độ D; hoàn thành xây dựng mới và đưa vào sử dụng đối với 18 chung cư cũ, 14 dự án đang được phát triển.

Mặc dù vậy, kết quả vẫn ở mức khiêm tốn nên chưa phù hợp với yêu cầu đặt ra. Việc cải tiến, nâng cấp, chỉnh sửa các chung cư cũ còn chậm và nhiều thách thức về cơ chế, chính sách. Năng lực của một số chủ đầu tư, nhà đầu tư, nhà thầu, tư vấn ở một số dự án còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu; công tác rà soát, đánh giá, lập danh mục khu chung cư cũ, nhà cũ xuống cấp để công bố thu hút đầu tư còn chậm, thậm chí rất chậm. Do đó, nhiệm vụ đặt ra là Hà Nội cần có những cơ chế đặc thù về cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị gắn với bảo tồn, phát huy giá trị nội đô và phát triển nhà ở xã hội để đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người dân.

Trước thực tế đã nêu, bên cạnh các vấn đề về mục tiêu, chính sách, nhiều ý kiến ​​cho rằng, để có thể thúc đẩy việc cải tiến, xây dựng lại chung cư cũ xuống cấp, cần có thêm các cơ chế, chính sách trong Luật Thủ Đô (sửa đổi), theo quy định tại khoản 2 Điều 30 Dự thảo Luật sửa đổi: Việc cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư, nhà ở cũ, nhà xuống cấp phải bảo đảm hài hòa lợi ích Nhà nước, người dân và nhà đầu tư... Quy định này vẫn chung chung, chưa tạo ra đột phá.

Cần những quy định mang tính đặc thù

Tại Nghị quyết số 15-NQ/TW, Bộ Chính trị khẳng định vị trí, vai trò chiến lược quan trọng đặc biệt và yêu cầu, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; tạo bước chuyển có tính đột phá trong huy động sức mạnh tổng hợp, khai thác thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế của Thủ đô, kết hợp với nguồn lực của cả nước và quốc tế, xây dựng và phát triển Thủ đô Hà Nội thực sự xứng đáng là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trái tim của cả nước; là trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ và hội nhập quốc tế; trở thành đô thị thông minh, hiện đại, xanh, sạch, đẹp, an ninh, an toàn; phát triển nhanh, bền vững, có sức lan tỏa để thúc đẩy vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước phát triển đáp ứng kỳ vọng, niềm tin tưởng, mong muốn của toàn Đảng, toàn quân và nhân dân cả nước đối với Thủ đô Hà Nội.

Góp ý về nội dung này, TS Nguyễn Thành Luân - Trường Đại học Thủy Lợi cho rằng Dự thảo Luật Thủ đô sửa đổi cần bổ sung về quản lý, sử dụng đất đai, phát triển nhà ở, phát triển đô thị, cải tạo, chỉnh sửa thiết kế đô thị nhằm cơ chế hóa tài khoản chủ sở hữu của Đảng tại Nghị quyết số 15-NQ/TW về “tập trung triển khai kế hoạch, đầu tư xây dựng, ổn định dân cư hai bên sông Hồng và sông Đuống, quy hoạch phát triển không gian đô thị xanh và không gian công cộng, tạo sự linh hoạt cho thành phố Hà Nội.

Theo TS Đỗ Xuân Trọng - Trường Đại học Luật Hà Nội cho rằng, cần phải xác định cấu hình công cụ cải tiến, xây dựng lại nhà chung cư, nhà ở cũ, nhà nhiều hộ xuống cấp theo quy định, kế hoạch sử dụng đất, quy trình xây dựng, trình duyệt đã được xây dựng; qua đó đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ giữa Luật Thủ đô và Luật Nhà ở, cân bằng lợi ích giữa Nhà nước - người dân - doanh nghiệp với các giải pháp cho từng chủ thể.

Cũng theo, PGS.TS Hoàng Tùng - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Xây dựng Hà Nội cho rằng Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) phải thực hiện chiến lược nhà ở đặc thù của Thủ đô với quy mô 8,5 triệu dân, để người dân cải thiện, nâng cấp nhà ở, người nghèo, người không có thu nhập thuộc tầng lớp trung lưu; phải có cơ chế kiểm soát tất cả các dự án đang dang dở để các nhà tư vấn đúng tiến độ thực hiện và cơ chế cho các dự án mới nhắm thực hiện theo tiến độ đã cam kết. Về cải tạo chung cư cũ, phân quyền cho Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội ban hành một số chính sách, biện pháp liên quan đến cải cách chung cư cũ, trong đó có cơ chế khuyến khích cộng đồng hộ dân tự tổ chức liên kết.

Như thế, Luật Thủ đô cần những quy định cơ chế mới, những cơ chế mang tính chất đặc thù, vượt trội để thúc đẩy nhanh hơn nữa sự phát triển của Thủ đô một cách nhanh chóng và bền vững./.

Đình Thế