Luật Thủ đô (sửa đổi) rất cần thiết để xây dựng, phát triển Hà Nội
Các chuyên gia, nhà khoa học đánh giá, việc ban hành Luật Thủ đô (sửa đổi) là cần thiết nhằm thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng về xây dựng, phát triển, quản lý, bảo vệ Thủ đô Hà Nội.
Xây dựng Luật Thủ đô (sửa đổi) là rất cần thiết
Một trong những nội dung quan trọng trong chương trình làm việc kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ sẽ trình bày Tờ trình về dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) và Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Thủ đô (sửa đổi).
Trước đó, Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đã được đăng tải trên Cổng Thông tin điện tử Chính phủ, Cổng thông tin Thành phố Hà Nội để các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước nghiên cứu, đóng góp ý kiến. Đồng thời, nhiều hội nghị, hội thảo xin ý kiến, điều chỉnh Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) phù hợp với điều kiện thực tế được Bộ Tư pháp và Thành phố Hà Nội tổ chức, thu hút sự quan tâm của các chuyên gia, nhà khoa học và các tầng lớp nhân dân.
Theo Dự thảo Tờ trình Luật Thủ đô (sửa đổi), Luật Thủ đô hiện hành được Quốc hội thông qua ngày 21/11/2012 và có hiệu lực từ ngày 1/7/2013. Đây là văn bản pháp lý quan trọng quy định vị trí, vai trò, trách nhiệm và chính sách xây dựng, phát triển, bảo vệ Thủ đô. Các bộ, ngành, địa phương, nhất là Thành phố Hà Nội đã dành sự quan tâm đặc biệt, tích cực, chủ động triển khai đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm để triển khai thi hành Luật. Các cơ quan đã ban hành 34 văn bản để quy định chi tiết 21/21 nội dung Luật giao qua đó, tạo lập đồng bộ các công cụ pháp lý trong xây dựng, phát triển và bảo vệ Thủ đô.
Luật Thủ đô từ khi được thực thi đã đem lại nhiều thay đổi, thành tựu nổi bật cho Hà Nội. Trong đó, hệ thống giao thông vận tải, hạ tầng kỹ thuật của Thủ đô đã có những bước phát triển vượt bậc cả về quy mô, số lượng các dự án, công trình trọng điểm được kết nối thông suốt, đồng bộ, thúc đẩy liên kết phát triển kinh tế - xã hội giữa các tỉnh, thành phố trong Vùng Thủ đô. Cảnh quan kiến trúc của nhiều tuyến phố của Hà Nội được chỉnh trang sạch đẹp, các dự án khu đô thị mang tầm vóc của đô thị hiện đại dần hiện hữu; phát triển văn hóa, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh; đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân ngày càng phong phú, các di sản văn hóa - lịch sử được quan tâm bảo tồn, tôn tạo…
Ngoài ra, Luật Thủ đô 2012 đã góp phần phát triển giáo dục - đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tiếp tục dẫn đầu cả nước về quy mô, mạng lưới trường lớp, chất lượng giáo dục toàn diện, mũi nhọn; khoa học công nghệ được đầu tư phát triển theo cả chiều rộng và chiều sâu, hướng tới chất lượng, ứng dụng hiệu quả; nguồn thu ngân sách được bổ sung nhờ cơ chế phát huy nội lực, chính sách huy động vốn, chính sách thưởng và đầu tư trở lại từ nguồn tăng thu của ngân sách trung ương trên địa bàn Thành phố.
Thủ đô đang dần phát huy được vị thế, vai trò, tạo động lực phát triển, sức mạnh lan tỏa, mở rộng các hình thức liên kết, hợp tác, hỗ trợ các địa phương trong Vùng Thủ đô và cả nước cùng phát triển.
Tuy nhiên, qua gần 10 năm thi hành Luật Thủ đô, việc thực hiện một số mục tiêu, giải pháp, quy định được đề ra trong Luật còn nhiều tồn tại, hạn chế trong các lĩnh vực. Nguyên nhân của các tồn tại, hạn chế nêu trên là do việc thực thi chính sách, pháp luật chưa đồng bộ, kịp thời, đầy đủ, chưa phát huy hiệu lực, hiệu quả của các cơ chế, chính sách để phát triển Thủ đô với vị trí, vai trò là trái tim của cả nước. Một số quy định của Luật Thủ đô chủ yếu mang tính nguyên tắc, định hướng chung, thiếu quy định về các cơ chế đặc thù cụ thể để thực hiện được trên thực tế.
Do đó, để kịp thời thể chế hóa các quan điểm, mục tiêu, định hướng phát triển Thủ đô Hà Nội theo các Nghị quyết của Bộ Chính trị; khắc phục những tồn tại, hạn chế cũng như tạo cơ sở pháp lý vững chắc để quy định và thực hiện các cơ chế vượt trội, đột phá, huy động mọi nguồn lực, khai thác hiệu quả các tiềm năng, thế mạnh của Thủ đô nhằm xây dựng Thủ đô Hà Nội “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, trở thành trung tâm, động lực thúc đẩy phát triển vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước; hội nhập quốc tế sâu rộng, có sức cạnh tranh cao trong khu vực và trên thế giới, phấn đấu phát triển ngang tầm với thủ đô các nước phát triển trong khu vực như mục tiêu Bộ Chính trị đề ra thì việc xây dựng Luật Thủ đô (sửa đổi) là rất cần thiết.
Tạo tính đột phá, đặc thù để xây dựng Thủ đô Hà Nội “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”
Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đã được xin ý kiến cũng như góp ý của các chuyên gia, nhà khoa học, nhân dân trong thời gian qua. Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long, Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) được bố cục thành 7 chương, 59 điều (tăng 3 chương, 32 điều so với Luật Thủ đô 2012, trong đó giữ nguyên 3 Điều; sửa đổi, bổ sung 18 điều; quy định mới 38 điều).
Tại Phiên họp thứ 26 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tháng 9/2023, các đại biểu đã cho ý kiến Dự án Luật thủ đô (sửa đổi), đa số các đại biểu đánh giá Dự thảo Luật có nhiều nội dung mang tính đột phá, đặc thù, nhiều nội dung thể hiện sự kế thừa, bổ sung và phát triển hơn so với Luật Thủ đô 2012 qua tổng kết thực tiễn thấy rằng vẫn tiếp tục phát huy giá trị.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng thông tin, Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội khóa XV và các cơ quan tham gia thẩm tra đều tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Thủ đô (sửa đổi) nhằm kịp thời thể chế hóa các quan điểm, định hướng phát triển Thủ đô Hà Nội được đặt ra trong các nghị quyết của Bộ Chính trị, tạo cơ chế đột phá, huy động mọi nguồn lực, khai thác hiệu quả các tiềm năng, thế mạnh của Thủ đô, đưa Thủ đô tiếp tục phát triển nhanh, bền vững. Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đã thể hiện tương đối đầy đủ, toàn diện 9 nhóm chính sách mà Chính phủ trình Quốc hội khi lập đề nghị xây dựng Luật.
Chẳng hạn mô hình tổ chức theo Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi): Thực hiện mô hình tổ chức chính quyền Thành phố Hà Nội theo Nghị quyết số 97/2019/QH14 (không tổ chức Hội đồng nhân dân phường) và bổ sung cấp chính quyền thành phố thuộc Thành phố Hà Nội. Đồng thời, tăng cường năng lực của Hội đồng nhân dân Thành phố trên cơ sở kế thừa, bổ sung Nghị quyết số 160/2021/QH14 (Tăng số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân, tỷ lệ đại biểu chuyên trách, số lượng Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân; mở rộng thành phần Thường trực Hội đồng nhân dân so với Luật Tổ chức chính quyền địa phương,..).
Về chế độ công vụ; cơ chế thu hút, trọng dụng nhân tài; chế độ tiền lương, thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức Thủ đô, Điều 16 Dự thảo Luật Thủ đô quy định cán bộ, công chức được quản lý thống nhất từ cấp xã đến cấp thành phố; áp dụng tiêu chuẩn chung cho cán bộ, công chức không phân biệt ở các cấp chính quyền.
Trong vấn đề phát triển văn hoá, giáo dục và an sinh xã hội Thủ đô: Với mục tiêu xây dựng Hà Nội thực sự là trung tâm hội tụ, kết tinh văn hóa của cả nước, tạo lập môi trường văn hoá văn minh, thanh lịch, tiêu biểu cho bản sắc văn hóa dân tộc và truyền thống ngàn năm văn hiến, trở thành trung tâm giáo dục chất lượng cao ngang tầm khu vực và quốc tế, dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) quy định các cơ chế để phát triển văn hóa, giáo dục.
Đặc biệt có một số cơ chế nổi bật sau: Xây dựng Trung tâm công nghiệp văn hóa trong 6 lĩnh vực (điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật, nhiếp ảnh, triển lãm, du lịch văn hóa); Cho phép cơ sở giáo dục phổ thông công lập của Thủ đô được liên kết giáo dục với cơ sở giáo dục nước ngoài; phân quyền cho Hội đồng nhân dân Thành phố Hà Nội quy định cơ chế tài chính áp dụng đối với cơ sở giáo dục công lập chất lượng cao, nhiều cấp học...
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, Hồ sơ dự án Luật Thủ đô (sửa đổi) được Chính phủ chuẩn bị rất công phu, nghiêm túc, chất lượng, gồm đầy đủ các tài liệu theo quy định tại khoản 1 Điều 64 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.