Quảng Ngãi xây dựng hồ sơ di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh là Di sản thế giới
Văn hóa Sa Huỳnh là một trong 3 di sản văn hóa nổi tiếng thế giới của Việt Nam, từng phát triển rực rỡ cách đây khoảng 2.000 đến 3.000 năm.
UBND tỉnh Quảng Ngãi đã có văn bản gửi Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đề nghị hướng dẫn lập hồ sơ di tích khảo cổ Văn hóa Sa Huỳnh đệ trình Tổ chức UNSESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới.
Di tích Văn hóa khảo cổ Sa Huỳnh theo xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt gồm 6 địa điểm: Thạnh Đức, Long Thạnh, Phú Khương, Quần thể di tích Chăm pa, Đầm An Khê, đập An Khê sông Cửa Lỗ, với diện tích khoanh vùng bảo vệ khu vực I và khu vực II là hơn 500 ha.
Văn hóa Sa Huỳnh là một trong 3 di sản văn hóa nổi tiếng thế giới của Việt Nam, từng phát triển rực rỡ cách đây khoảng 2.000 đến 3.000 năm. Theo các nhà nghiên cứu văn hoá, các chuyên gia khảo cổ trong và ngoài nước thì Văn hoá Sa Huỳnh hội đủ những yếu tố để trở thành một di sản văn hoá thế giới.
Sau khi nghiên cứu xây dựng hồ sơ, Di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh dự kiến tiếp tục mở rộng thực hiện tại các điểm di tích khảo cổ được khai quật nghiên cứu khoanh vùng bảo vệ gồm: Địa điểm xóm Ốc, suối Chình (đảo Lý Sơn); khu vực miền núi có các thôn Trà, Trà Veo, Di Lăng (huyện Sơn Hà); địa điểm cư trú và mộ táng Bình Châu (huyện Bình Sơn).
Trên cơ sở nhận định di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh đáp ứng một số tiêu chí có giá trị nổi bật toàn cầu, tính toàn vẹn và tính xác thực theo Hướng dẫn thực hiện Công ước di sản thế giới của UNESCO; đồng thời, để tăng cường hiệu quả công tác bảo tồn, khai thác phát huy giá trị di sản của văn hóa, thời gian qua, tỉnh Quảng Ngãi đã chủ động công tác nghiên cứu, xây dựng hồ sơ di sản thế giới đối với di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh.
Như vậy, di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh trình UNESCO ghi vào danh mục Di sản thế giới được mở rộng ở 4 khu vực: Sa Huỳnh (cửa biển) - Lý Sơn (hải đảo) - Bình Sơn (nghĩa địa tàu cổ) - Sơn Hà (thung lũng núi) có giá trị nổi bật toàn cầu xét theo quan điểm lịch sử, thẩm mỹ, dân tộc học hay nhân học, tạo nên diện mạo đa sắc về phức hệ sinh thái của cư dân văn hóa Sa Huỳnh.
Di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh đảm bảo tính toàn vẹn. Các di chỉ khảo cổ được nghiên cứu, bảo tồn với chất lượng rất tốt trong lòng đất, tình trạng di tích khảo cổ văn hóa Sa Huỳnh với không gian bao quanh nó còn gần như nguyên vẹn thể hiện sự đa dạng về môi trường cư trú của cư dân, sự giao lưu trao đổi với các văn hóa khảo cổ đồng đại trong khu vực.
Tính xác thực của di tích văn hóa Sa Huỳnh được đảm bảo, ở các địa điểm khảo cổ còn giữ nguyên vẹn đặc điểm cấu tạo tầng văn hóa di chỉ cư trú, hình dáng các khu mộ táng của cư dân Sa Huỳnh. Các di tích, di vật phát hiện khai quật được bảo tồn theo phương pháp mới đã bảo quản nguyên khối cấu trúc mộ chum, hiện nay đang được bảo quản và trưng bày tại Bảo tàng Tổng hợp tỉnh.
Việc xây dựng hồ sơ di sản văn hóa thế giới là cơ hội và là thách thức đối với tỉnh này, đòi hỏi công tác tập trung nghiên cứu, tham vấn ý kiến từ у các Bộ, ngành Trung ương, nhà khoa học, chuyên gia trong lĩnh vực di sản.
Do đó, để có cơ sở pháp lý và tạo điều kiện thuận lợi cho tỉnh Quảng Ngãi thực hiện công tác lập hồ sơ di tích khảo cổ Văn hóa Sa Huỳnh trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, chấp thuận chủ trương và hoàn thiện hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận di sản văn hóa thế giới, UBND tỉnh Quảng Ngãi đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quan tâm hướng dẫn tỉnh Quảng Ngãi về quy trình, thủ tục, nội dung lập hồ sơ di tích, di sản văn hóa thế giới theo quy định./.