Chùa Yên Kiện (huyện Chương Mỹ)
Chùa Yên Kiện hiện nay tọa lạc tại xã Đông Phương Yên, huyện Chương Mỹ, Hà Nội.
Chùa Yên Kiện có tên chữ là Đống Tiên thiền tự, toạ lạc ở trung tâm của làng. Xưa, Yên Kiện thuộc tổng Yên Kiện, huyện Yên Sơn, phủ Quốc Oai, trấn Sơn Tây.
Theo lời kể của các cụ cao niên trong làng thì chùa Yên Kiện xưa kia khá đồ sộ, nhưng trải qua chiến tranh ngôi chùa cổ không còn giữ được nguyên dáng vẻ ban đầu. Hiện tại, chùa chính có kết cấu hình chữ “công”, nhìn theo hướng tây bao gồm Tiền đường, Thượng điện. Toàn bộ kiến trúc này được dựng trên khu nền cao. Tiền đường chùa là một ngôi nhà ngang 5 gian 2 dĩ được làm kiểu tường xây hồi bít đốc, tay ngai với hai mái chảy lợp ngói ri, bờ nóc, bờ dải đắp bờ đinh. Vào bên trong, hệ thống các bộ vì đỡ mái được làm thống nhất theo kiểu “thượng chồng rường con nhị hạ kẻ chuyền xà nách” trên mặt bằng bốn hàng cột gỗ. Trang trí trên kiến trúc chùa được làm tương đối đơn giản. Thân các kẻ, xà được bào trơn soi gờ chỉ nổi, đầu các con rường, đầu các kẻ suốt được chạm các lá lật, mây cụm cách điệu nổi khối tròn hay các vòng xoắn đối xứng nhau mang ý nghĩa cầu nước của cư dân nông nghiệp. Phong cách điêu khắc mang đặc trưng đầu thế kỷ XIX.
Thượng điện chùa Yên Kiện là một nếp nhà dọc 3 gian tường xây hồi, bít đốc. Các bộ vì đỡ mái được làm thống nhất theo một kiểu thức đơn giản “thượng chồng rường con nhị, hạ kẻ chuyền xà nách”. Tượng chùa Yên Kiện khá đầy đủ với nhiều kích thước khác nhau và được xếp đặt quy củ theo nguyên tắc truyền thống. Hiện tại trong chùa còn lưu giữ được nhiều pho tượng Phật và một số pho tượng Mẫu, tượng Tổ. Hệ thống tượng tròn được làm từ gỗ và đất luyện, có niên đại ra đời trải dài từ thế kỷ XIX cho đến nay.
Ngoài ra, chùa còn bảo lưu được khá nhiều di vật quý như: 1 bát hương gốm, 1 quả chuông đồng có niên đại Minh Mệnh thứ 3 (1841; 1 bức cuốn thư; 1 khám thờ thời Nguyễn...
Chùa đã được UBND tỉnh Hà Tây xếp hạng di tích lịch sử - văn hoá năm 2004./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02