Chùa Yên Bình (huyện Gia Lâm)
Chùa Yên Bình có tên chữ là Sùng Linh tự. Chùa thuộc thôn Yên Bình (An Bình), xã Dương Xá, huyện Gia Lâm, Hà Nội.
Chùa được xây dựng trên vùng đất cổ Dương Xá, khu vực sinh tụ chính của người Việt cổ. Nhắc đến địa danh này là nhắc đến một người phụ nữ xuất sắc thời nhà Lý, đó là Nguyên phi Ỷ Lan. Hiện nay, không có nguồn tư liệu nào ghi chép lại niên đại xây dựng và quá trình vận hành của di tích. Sự thiếu vắng nguồn tư liệu thành văn đã không cho phép xác định niên đại xây dựng ngôi chùa một cách chính xác. Nhưng căn cứ vào niên đại 1856 ghi trên quả chuông đồng “Sùng Linh tự chung” thì chỉ biết vào năm này, di tích được tu sửa lớn. Lần tu sửa này cũng đã để lại hiện trạng kiến trúc di tích đến ngày nay.
Chùa Yên Bình được xây dựng trên một khu đất cao, giữa làng, bao gồm chùa chính hình chữ “đinh” và nhà Tổ ở phía bên trái chùa. Xung quanh là khu vườn rộng và sân gạch trước sau. Giống như nhiều ngôi chùa khác, được quy hoạch vào thời Nguyễn, Thiêu hương và Thượng điện của chùa được nối thành một nếp nhà dọc, gắn liền với Tiền đường. Nhà Tiền đường gồm 5 gian, 2 dĩ. Hai bên tường hồi xây vượt ra ngoài và kết thúc bằng một trụ biểu. Trên đỉnh trụ biểu có đắp hình trái dành do 4 con chim phượng chụm đuôi vào nhau tạo thành, 4 ô lồng bên dưới có trang trí tứ quý. Nối với gian giữa Tiền đường là Thượng điện.
Trang trí nghệ thuật của kiến trúc tập trung chủ yếu ở 4 bức cốn nách tại 2 bộ vì gian giữa nhà tiền đường và một số hoạ tiết tại đầu xà, thân rường, kẻ hiện. Đề tài trang trí rất phong phú như văn hoa lá thực vật, bầu rượu, cây đàn, mai lão, rồng chở bánh xe luân hồi... với kỹ thuật chạm nổi, đường nét mềm mại, trau chuốt, khoẻ khoắn mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn. Nổi bật hơn cả trong trang trí nghệ thuật là hệ thống tượng tròn. Tuy số lượng tượng tròn ở chùa Yên Bình không nhiều nhưng lại mang giá trị lịch sử, nghệ thuật cao. Tiêu biểu là ba pho Tam thế, tượng A Di Đà, tượng Thánh Tăng, tượng Đức Ông. Các pho tượng này được gia công tỷ mỷ, công phu, giàu sáng tạo. Thêm vào đó di tích còn bảo lưu được một hệ thống di vật khá phong phú và có giá trị như chuông đồng niên hiệu Tự Đức, một số bức hoành phi, câu đối có niên đại cụ thể...
Với một cảnh quan đẹp, thoáng đãng và mang đậm không gian văn hoá truyền thống, chùa Yên Bình trở thành một địa chỉ văn hoá - du lịch trên tuyến thăm quan phía bắc Hà Nội cùng với di tích đền Bà Tấm nổi tiếng.
Chùa đã được Uỷ ban nhân dân Thành phố Hà Nội xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật vào năm 2003./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02