Chùa Thiền Quang, chùa Quang Hoa, chùa Pháp Hoa (quận Hai Bà Trưng)
Cụm di tích hồ Thiền Quang gồm có chùa Thiền Quang, chùa Quang Hoa, chùa Pháp Hoa thuộc phường Nguyễn Du, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội.
Đây là 3 ngôi chùa của ba làng Thiền Quang, Quang Hoa, Pháp Hoa, thời trước thuộc tổng Tiên Nghiêm (sau đổi là Vĩnh Xương), huyện Thọ Xương cũ. Cả 3 làng này đều nằm ở phía tây hồ Thiền Quang.
Theo tấm bia “Quang Hoa tự thập phương bi” hiện dựng ở chùa Quang Hoa thì chùa xưa vốn ở thôn Quang Hoa, ở phía tây thôn Thiền Quang (hai thôn này nằm trong công viên Thống Nhất hiện nay). Tấm bia khắc năm thứ 13 niên hiệu Tự Đức - Canh Thân (1860) ghi việc dân làng Pháp Hoa góp tiền của dựng chùa vào năm 1860. Khoảng những năm 1933 - 1934, thực dân Pháp đã dời ba làng Quang Hoa, Pháp Hoa và Thiền Quang đi nơi khác, lấp bớt hồ Thiền Quang, mở đường và quy định cho các làng dời chuyển về vị trí hiện nay.
Chùa Quang Hoa quay về hướng nam, có Tam quan, toà Tam bảo hình “chuôi vồ” gồm Tiền đường 7 gian, Hậu cung 5 gian, nhà Tổ 10 gian, hai dãy nhà ngang, mỗi dãy 10 gian, vườn tháp.
Chùa Thiền Quang nằm bên trái chùa Quang Hoa, có toà Tam bảo 5 đinh, Hậu cung ở gian, bên phải là nhà khách, bên trái có bếp, sau cùng là nhà Mẫu, nhà nghỉ và khu vườn tháp có hai tháp nhỏ.
Chùa Pháp Hoa ở phía sau chùa Thiền Quang, có quy mô nhỏ, gồm nắp nhà kiểu “chữ nhất”, 3 gian 2 dĩ nhỏ dùng làm nơi thờ Phật. Bên mai chùa chính là một nếp nhà 2 gian kiến trúc đơn giản để thờ Mẫu.
Các chùa bảo tồn được nhiều di vật, tượng cổ mang phong cách nghệ thuật thể kỷ XIX có giá trị, Các chùa sát kề nhau bên bờ hồ Thiền Quang tài hầu đã là nơi vãng cảnh, nghỉ ngơi của người Hà Nội.
Cụm di tích các chùa Thiền Quang, Quang Hoa, Pháp Hoa đã được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng di tích thắng cảnh năm 1989./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02