Chùa Thần Quy (huyện Phú Xuyên)

Ngôi chùa toạ lạc trên gò đất cao hình rùa mang sự tích về thần Kim Quy thần thoại. Theo đó, ngôi chùa xưa rộng khoảng 3 mẫu Bắc bộ, nổi tiếng trong vùng. Dân gian có câu: “Nhất Đọi, nhì Đa, ba Thần” (nghĩa là nhất chùa Đọi Sơn trên đỉnh núi Đại thuộc huyện Duy Tiên, nhì chùa Đa Bảo thuộc xã Tri Thuỷ, ba là chùa Thần Quy) để chỉ quy mô bề thế của ngôi chùa.

Tổng thể kiến trúc ngôi chùa như toà lâu đài được bao bọc bởi thành tre ngà xung quanh với mật độ dày đặc, dưới là hào sâu với dòng nước chảy xung quanh. Chùa nằm trên lưng con rùa với các hạng mục: Tiền đường, Thượng điện, nhà Tổ, nhà Mẫu, Tam quan, gác chuông và vườn tháp.

Hạng mục đầu tiên là cổng chùa. Trước kia cổng được làm kiểu ngũ quan với 2 tầng 8 mái, nhiều lớp hoa văn trang trí đẹp. Trong thời kỳ kháng chiến, cổng bị hỏng nhiều. Sau này nhân dân cùng với nhà chùa đã đứng ra xây dựng lại kiểu Tam quan.

Qua cổng, nhìn bên phải là vườn tháp Bạch Liên với ngọn tháp cao nhất là tháp Hoa sen. Trong vườn tháp đáng chú ý là tấm bia “Khai sáng đệ nhất tổ bi ký” viết về cuộc đời và sự nghiệp vị sư tổ khai sáng chùa Thần Quy.

Thẳng đường chính đạo là hai hạng mục chính Tiền đường và Thượng điện kết cấu hình chữ “đinh”. Tiền đường gồm 5 gian, thượng điện 3 gian, các mái chảy lợp ngói ri, được xây kiểu tường hồi bít đốc, đặc trưng kiến trúc thời Nguyễn. Các bộ vì toà Tiền đường và toà Thượng điện tương tự, kiểu “thượng giá chiêng, hạ cốn chồng rường, bảy hiên”, trên mặt bằng 4 hàng chân. Tại các xã dọc có treo các bức hoành phi, xà gian giữa Tiền đường bài trí cửa võng trang trí hoa văn rồng, phượng, các dây.

Đặc biệt đáng chú ý ở hai toà này là hệ thống di vật tượng Phật độc đáo với tượng Tam thế, tượng Thích Ca giáo chủ, tượng A Di Đà, toà Cửu long với 3 lớp đồ sộ có 9 đầu rồng xung quanh theo tích Thích Ca giáng sinh có 9 con rồng phun nước tắm cho ngài. Đây là những tượng cổ, hiếm thấy, đạt trình độ kỹ mỹ thuật cao./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02

Sơn Dương (t/h)