Chùa Quỳnh Lôi (quận Hai Bà Trưng)
Chùa Quỳnh Lôi tên chữ là Long Khánh tự thuộc địa phận phường Quỳnh Lôi, quận Hai Bà Trưng, cách trung tâm Hà Nội khoảng 4km về phía đông nam.
Chùa Quỳnh Lôi có thể được xây dựng từ thời nhà Trần (thế kỷ XIII hoặc XIV).
Đến năm Hoằng Định thứ 5 - Giáp Thìn 1604, triều vua Lê Kính Tông, chùa đã được trùng tu lớn, thể hiện trên tấm bia “Trùng tu Long Khánh tự bi ký”. Văn bia do Hoàng giáp khoa Canh Thìn (1580) Hộ Bộ thượng thư kiêm Quốc Tử Giám Tế Tửu Phùng Khắc Khoan (1528 - 1613) soạn có đoạn: “Năm Giáp Thìn (1604), ngày sinh đức Phật, dựng một ngôi Tiền đường, một đài đốt hương, cổng Tam quan, đắp tượng Hộ pháp... Năm Bính Ngọ (1606) lại tu sửa nhà tăng, nhà oản, đắp tượng Thích Ca...”.
Năm Mậu Thân (1608) làm lễ khánh thành chùa. Vua Lê Kính Tông, Bình An Vương, Trịnh Tùng cùng tín đồ Phật tử thập phương đến dự rất đông.
Đầu thế kỷ XX (năm 1909) chùa bị cháy. Ngay sau đó chùa đã được xây dựng lại và luôn được tu bổ tôn tạo cho đến nay. Kiến trúc chùa mang nét nghệ thuật cuối thế kỷ XIX, đan xen những mảng kiến trúc cũ thời Lê Trung hưng.
Từ ngoài vào, chùa nằm trong một khuôn viên khép kín với Tam quan, sân, chùa chính, hai bên có nhà thờ Mẫu, nhà Tổ, vườn tháp, khu phụ và vườn cây rộng lớn.
Tam quan chùa Quỳnh Lôi đẹp và bề thế. Tam quan cũng đồng thời là gác chuông với hai tầng 8 mái, 8 góc đao cong. Chùa chính dựng hướng tây nam, gồm Tiền đường và Hậu cung kiểu chữ “đinh”. Tiền đường 5 gian kiểu vì chồng rường giá chiêng kết hợp kẻ chuyền. Hậu cung 3 gian dọc, kết cấu chồng rường.
Hệ thống tượng chư Phật trong chùa khá đầy đủ. Các tượng Phật được đặt trang trọng trên các bệ xây ở Hậu cung. Đáng chú ý nhất là các bộ tượng Tam thế, A Di Đà Tam tôn. Tượng A Di Đà ngồi trên đài sen cao chừng 2m, ở hậu cung có tượng Hậu, đó là con của Ngạn quận công Trịnh Đỗ, người có công lớn trùng tu chùa năm 1606.
Trong Tiền đường có bệ thờ Đức Ông, Thánh Hiền, hai Hộ pháp Khuyến Thiện, Trừng Ác ngồi trên mãnh sư...
Trong chùa có nhiều hoành phi, câu đối cổ, đồ thờ, tiêu biểu nhất là một nhang án lớn chạm nổi, chạm lộng cách điệu rồng, sen, lá đề...
Chùa Quỳnh Lôi đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1995./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02