Chùa Nga My (quận Hoàng Mai)
Chùa Nga My có tên chữ là Nga My tự, có tên nôm là chùa Hoàng Mai, ở số 8 đường Hoàng Mai, phường Hoàng Văn Thụ, quận Hoàng Mai, cách trung tâm Hà Nội khoảng 6km về phía nam.
Theo thư tịch cổ ở địa phương thì chùa Nga My đã được tạo dựng từ thế kỷ XI, ngay sau khi vua Lý Công Uẩn định đô ở Thăng Long. Chùa Nga My sau đó đã được tu sửa tôn tạo nhiều lần. Tấm bia cổ dựng năm Hồng Đức thứ 28 đời vua Lê Thánh Tông - năm Đinh Tỵ (1497) đã nói về lịch sử - ra đời và trùng tu lớn qua bài minh, bài tự... “Nga My tự bi minh tinh tự”. Theo văn bia còn lưu lại, năm Vĩnh Tộ thứ 6 – Giáp Tý (1624) triều Lê Thần Tông, chùa được trùng tu lớn như sửa các toà điện, tiền đường, hậu cung, nhà dâng hương...
Dưới triều vua Lê Dụ Tông, niên hiệu Vĩnh Thịnh những năm từ 1709 đến 1719, chùa tiếp tục được tu bổ và bổ sung đồ thờ tự như đúc khánh đồng, dựng tượng vàng... Dưới triều Nguyễn, các đời vua như Gia Long, Minh Mạng, Đồng Khánh... đều có cho tu sửa, tôn tạo chùa.
Qua biến động thời gian, chiến tranh, chùa Nga My không còn giữ nguyên được dáng vẻ và quy mô như trước, nhưng vẫn lưu giữ được các công trình kiến trúc cơ bản như chùa chính, hai dãy dải vũ, điện Mẫu, nhà Tổ, gác chuông, vườn tháp...
Khu chùa chính quay hướng nam, có Tiền đường, Thiêu hương, Thượng điện.
Tiền đường 5 gian hai dĩ, kết cấu kiểu “chồng rường”. Thượng điện phân cách thành 4 gian, trong đó một gian tiếp giáp với tiền đường là Thiêu hương. Gác chuông được bố trí phía sau chùa. Gác chuông kiểu Phương đình hai tầng, tám mái, góc đao cong. Phần cổ diêm giữa hai lớp mái làm chấn song. Nhà Tổ kiến trúc kiểu chữ nhị rất rộng rãi.
Hệ thống tượng của chùa rất đầy đủ như tượng Tam thế, A Di Đà, Quan Âm thiên thủ thiên nhãn, toà Cửu long Thích Ca sơ sinh, tượng Tuyết Sơn, Bồ tát Văn Thù, Phổ Hiền, tượng Đức Ông, Thánh Tăng... Thập điện Diêm vương.
Tượng Quan Âm thiên thủ thiên nhãn là pho tượng có niên đại sớm nhất của chùa Nga My, có phong cách nghệ thuật đầu thế kỷ XVIII với nhiều nét gần gũi tượng Quan Âm chùa Bút Tháp, Bắc Ninh.
Chùa Nga My còn lưu giữ được nhiều di vật có giá trị như nhiều tấm bia đá cổ, độc đáo, quý hiếm, 44 pho tượng tròn tạo tác chau chuốt, có giá trị thẩm mỹ, chuông đồng, khánh đồng, cửa võng chạm thủng, lộng, hoành phi, câu đối...
Chùa Nga My nằm trong quần thể di tích Hoàng Mai, Tương Mai.
Lễ hội làng Hoàng Mai, Tương Mai tổ chức ngày 24 tháng tư âm lịch. Trong lễ hội có rước kiệu, dâng hương, tế, có năm có rước giao hiếu giữa Hoàng Mai và Tương Mai. Các trò vui, thượng võ như vật, đấu quyền, múa côn, đấu kiếm, có năm đánh trận giả; hát thờ, hát chèo...
Chùa Nga My đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật năm 1994./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02