Chùa Hoàng Trung (huyện Thanh Oai)
Chùa Hoàng Trung tọa lạc tại xã Hồng Dương, huyện Thanh Oai, Hà Nội.
Chùa Hoàng Trung mang tên làng.
Tấm bia tạc vào năm Thịnh Đức thứ nhất (1653) hiện đang có ở chùa cho biết: chùa được tu sửa vào thời Hậu Lê, đến cuối thời Nguyễn, dân làng đã trùng tu toàn bộ khu di tích. Chùa Hoàng Trung gồm có: Tiền đường, Tam bảo, động Quan Âm, nhà Tổ, vườn tháp mộ sư.
Tam quan chùa được xây bằng gạch lục kiểu cuốn vòm bên trong với hai tầng mái. Tầng dưới có ba lối vào, sườn bên phải có cầu thang xây gạch để lên tầng trên, ở tầng này được xây thành ba gian, hai gian bên thấp hơn một chút có cửa cuốn thông như hai cửa bên dưới. Gian giữa xây kín ba phía, bên trong treo một quả chuông đồng lớn đúc năm Gia Long 13 (1814). Chùa chính có kết cấu chữ “đinh” với Tiền đường 5 gian, tường hồi bít đốc. Bộ vì toà Tiền đường có kết cấu “kèo kẻ trụ nọc”, ở hàng cột trước có mở bức bàn để thuận tiện cho việc sử dụng. Trang trí trên kiến trúc Tiền đường được làm thanh thoát với bốn đầu dư chạm rồng ở gian giữa, chạm lá lật, tứ linh và tứ quý ở kẻ hiện và xà nách ngoài hiên. Tam bảo chùa Hoàng Trung là một ngôi nhà dọc ba gian kiểu chồng diêm tường xây hồi bít đốc với bốn mái chảy, bên trong được uốn vòm cong. Tam bảo được nối liền ba gian giữa Tiền đường, trong đó gian giữa được xây bệ gạch cao dần từ ngoài vào Phật điện, hai gian được nối thành hai dãy hành lang, một bên là nơi toạ lạc của Quan Âm toạ sơn và một bên đặt tượng Tổ. Phía sau chùa chính là Linh Tích động mà nhân dân thường gọi là điện Quan Âm. Đây là một công trình kiến trúc riêng rẽ gồm ba gian làm theo kiểu “Tiền đạo hậu đốc”, các bộ vì kiểu kèo kẻ đơn giản nhưng lại được trang trí bằng cửa võng chạm tinh xảo theo đề tài hoa dây, chữ triện...
Chùa Hoàng Trung có 32 pho tượng Phật được tạo tác từ gỗ và đất luyện. Ngoài ra còn nhiều tượng nhỏ đặt tại nhà Mẫu và tượng Tổ. Đặc biệt, chùa có những bức tranh vải vẽ hệ thống tượng Thập điện Diêm vương bài trí ở hai hồi Tiền đường. Chùa Hoàng Trung còn bảo lưu được một số di vật quý có giá trị như quả chuông đồng to có niên hiệu Gia Long thứ 13 (1814), 1 bia đá được làm vào năm Thịnh Đức thứ nhất (1653).
Chùa Hoàng Trung đã được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch xếp hạng là di tích kiến trúc nghệ thuật năm 2008./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02