Chùa Đông Viên (huyện Ba Vì)

Ngôi chùa nằm trong cụm di tích đình - chùa - miếu thôn Đông Viên và nằm trong khu vực tập trung những kiến trúc đình, chùa nổi tiếng trong toàn quốc như đình Chu Quyến, Tây Đằng, Quang Húc...

Niên đại khởi dựng chùa không được lưu lại qua hệ thống tư liệu thành văn, nhưng qua các viên gạch trang trí, các mảng chạm khắc đã khẳng định sự tồn tại của chúng ở thế kỷ XVII. Thế kỷ XVIII chùa làm mới một số pho tượng (Tam thế, Quan Thế Âm, Kim Đồng Ngọc Nữ...). Sang thời Nguyễn chùa đã được trùng tu, sửa chữa nhiều lần. Hiện nay, kiến trúc của chùa gồm: Tam quan, hai dãy hành lang và chùa chính.

Tam quan 1 gian 2 dĩ kiểu 2 tầng 8 mái với 8 góc đao cong duyên dáng. Các bộ vì chính kiểu chồng rường giá chiêng hạ bẩy. Mặt trước Tam quan làm cửa bức bàn, mặt sau để trống thông với sân chùa, đầu hồi xây tường gạch để cùng với hai dãy hành lang tạo khuôn viên chùa khép kín. Hai dãy hành lang, mỗi dãy 3 gian, tường hồi bít đốc với các bộ vì “thượng chồng rường giá chiêng kẻ hạ” trên 4 hàng cột.

Chùa chính hình chữ “nhất”, dựng trên nền cao, tường hồi bít đốc tay ngai, lợp ngói. Phía sau làm một mái chảy dài, mặt trước làm 2 tầng mái. Phần cổ diêm làm các cửa gỗ nhỏ thông thoáng. Các bộ vì đỡ mái phần trên chồng rường giá chiêng, phía sau rường nách và kẻ hiên, phía trước thượng kẻ, hạ bẩy. Mặt tiền làm hệ thống cửa bức bàn, ba phía xây tường gạch.

Hiện nay, tại chùa còn lưu giữ rất nhiều các hiện vật có giá trị. Phật điện có quy mô nhỏ, số lượng tượng ít, nhưng có những pho tượng còn rất đẹp. Trong số 16 pho tượng tròn có 7 pho được làm từ thế kỷ XVIII, như bộ tượng Tam thế thường trụ diệu pháp thân, các Bồ hay Kim Đồng, Ngọc Nữ. Những pho tượng còn lại cũng được làm ở thế kỷ XIX.

Quả chuông đồng “Phúc Lâm tự chung” đúc năm Thành Thái 3 (1891) cũng là một di vật quý. Ngoài ra còn hai đôi câu đối và ba bát hương gốm thế kỷ XVIII.

Chùa Đông Viên đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1991./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02

Sơn Dương (t/h)