Chùa Đa Chất (huyện Phú Xuyên)
Chùa Đa Chất có tên chữ là Vĩnh Phúc tự thuộc thôn Đa Chất, xã Đại Xuyên, huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội.
Chùa Đa Chất có lịch sử xây dựng từ lâu đời. Theo lời kể của các cụ thì ngôi chùa xưa toạ lạc trên khu đất gần đình (nay vẫn còn dấu tích vườn chùa). Chùa xưa có quy mô nhỏ, với 1 hạng mục hình chữ “nhất”, ngoảnh hướng tây nam, khoảng cách giữa chùa và đình có hòn đá “Bà Nổi” với sự tích về nữ thần nông nghiệp. Đến triều Nguyễn, đời vua Thiệu Trị (1841) di chuyển ngôi chùa từ vị trí đất cũ sang khu đất hiện nay. Phía đông chùa nhìn ra Mạ Vối, phía tây nhìn ra xứ Đồng Cô, phía nam nhìn về mả Ông Bác, phía bắc nhìn ra quán Phúc Thọ.
Tổng thể kiến trúc ngôi đình gồm các hạng mục chính: Tiền đường, Thượng điện, nhà Tổ (kiêm điện Mẫu), nhà khách. Toà Thượng điện với gian giữa Tiền đường tạo thành kết cấu chữ “đinh”.
Toà Tiền đường gồm 5 gian 2 chái, hai mái lợp ngói ri, trên mặt bằng 4 hàng chân cột. Các bộ vì liên kết kiểu: “Thượng giá chiêng, hạ cốn chồng rường, tiền kẻ hậu bảy”. Trên thân các con rường chạm bong các mảng trang trí lá lật và vân xoắn. Tại toà này, có bài trí các pho tượng Đông Trấn, Tây Trấn, Đức Ông và Thánh Hiền, đức Khuyến thiện và Trừng ác. Đây là các pho tượng có niên đại thời Nguyễn.
Toà Thượng điện gồm 3 gian, các bộ vì tương tự toà Tiền đường, liên kết theo cách thức “Thượng giá chiêng, hạ cốn chồng rường”. Trên Phật điện toà này bài trí hệ thống tượng khá đầy đủ. Tượng Tam thế và lớp tượng thứ 2 là tượng A Di Đà, hai bên là nhị vị Bồ tát mang phong cách nghệ thuật thời Hậu Lê. Đặc biệt là pho tượng Thích Ca Cửu long với hình tượng trung tâm là Thích Ca sơ sinh bằng chất liệu đồng được gọt dũa công phu, mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn. Đây là các tác phẩm nghệ thuật đẹp, tinh xảo và có giá trị về mỹ thuật. Ngoài ra, chùa còn lưu giữ được các di vật có giá trị khác như: quả chuông, hệ thống hoành phi, câu đối, bia đá ghi sự tích Hậu Phật và nhiều đồ tế khí khác.
Hằng năm nhà chùa tổ chức ngày lễ Phật đản, lễ Vu lan... các ngày rằm, ngày mùng một đều mở cửa phục vụ nhu cầu tâm linh của nhân dân địa phương và du khách thập phương.
Chùa Đa Chất đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1995./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02