Chùa Chài (huyện Đông Anh)
Chùa Chài hiện nay thuộc xã Võng La, huyện Đông Anh, Hà Nội.
Chùa Chài là tên thường gọi của di tích theo địa danh, tên chữ của chùa là “Bạch Sam tự”. Di tích hiện thuộc thôn Võng La, huyện Đông Anh, Hà Nội. Chùa Chài là kiến trúc tôn giáo, tín ngưỡng truyền thống thờ Phật, cúng Mẫu giống như đại đa số các chùa ở miền Bắc nước ta. Ngôi chùa có lịch sử ra đời từ rất sớm với các tấm bia đá thời Lê đã khẳng định chùa đã sầm uất từ thế kỷ XVII - XVIII. Đặc biệt, trong chùa có tượng thờ một vị sư tổ với tên là Ngọc Động Thánh Tổ từ trước đời Lê Dương Hoà. Vị sư tổ có pháp danh là Chu Bồ Đề theo truyền tích là một vị chân tu có phép thuật, có tài bốc thuốc cứu chữa chúng sinh. Truyền tích có kể: Do có công làm thuốc chữa khỏi bệnh cho mẹ của chúa nên đã được ban phong sắc, được tặng là “Thánh tổ Bồ Đề tôn”.
Vùng đất Võng La những năm ngay trước khi tổng khởi nghĩa thành công tháng 8/1945 là nơi được Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam chọn làm một trong các điểm để xây dựng an toàn khu Trung ương. Trong hoạt động ở an toàn khu Võng La, cây gạo trong chùa Chài là một hòm thư, điểm hẹn liên lạc bí mật, an toàn của các lãnh tụ của Đảng ta. Trong kháng chiến chống Pháp, chùa là một địa điểm hoạt động của du kích, cán bộ Việt Minh; tại chùa còn dấu tích hầm bí mật ở sau pho tượng Tổ.
Sau này, chùa trải qua hai cuộc kháng chiến đã có nhiều hư hỏng các kiến trúc, và đồ thờ tự nhưng vẫn còn bảo lưu được một số lượng cổ vật rất quý. Đặc biệt trong các cổ vật của chùa có 15 tấm bia đá đều mang niên đại thời Lê từ năm Dương Hoà đến năm Vĩnh Hựu (1638 đến 1736). Đây là bộ sưu tập bia đá rất quý hiếm trong một di tích. Bộ sưu tập bia, ngoài nội dung chữ khắc ghi nhận nhiều sự tích còn là tác phẩm nghệ thuật tinh xảo, đẹp mắt. UBND huyện Đông Anh, UBND xã Võng La đã cho làm một nhà che bia để bảo quản và phát huy tốt giá trị các cổ vật quý hiếm này.
Với vị trí gần cầu Thăng Long lại sát kề với sông Hồng, chùa Chài có một tiềm năng lớn để khai thác du lịch. Những giá trị lịch sử, cách mạng cùng những cổ vật quý hiếm đã tạo nên giá trị to lớn của di tích.
Chùa đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật năm 1996./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02