Đình Xuân Đỗ Hạ (quận Long Biên)

Đình Xuân Đỗ Hạ là nơi phụng thờ, tưởng niệm hai vị thần tối cổ trong lịch sử, một là nữ thần Lâu Ly Nương nằm trong hệ thống thần thoại về thời dựng nước và giữ nước của dân tộc, hai là phúc thần Khoả Bá Sơn - một tướng tài trong cuộc đấu tranh giành độc lập, do Hai Bà Trưng lãnh đạo. Công tích của thần được các đời vua Lê, Tây Sơn và Nguyễn đánh giá cao. Hiện còn lưu giữ 21 đạo sắc phong. Trong đó có những sắc còn ghi những mỹ tự “Dực Bảo Trung Hưng Khoả Bá Sơn Tôn thần Hộ quốc Tì Dân Nẫm Trứ Linh Ứng”, hay “Dực Bảo Trung hưng Tiên Lâu phu nhân Tôn Thần Hộ Quốc Tì Dân Nẫm Trứ Linh Ứng”.

Đình Xuân Đỗ Hạ là một quần thể kiến trúc liên hoàn khép kín, bao gồm nhiều nếp nhà ngang, dọc tạo thành, được xây dựng trên nền cao 80cm so với mặt sân. Hai bên là hai dãy nhà dải vũ.

Phần thờ tự chính của đình xây kiểu chữ “đinh”. Tiền tế là dãy nhà ngang 3 gian xây kiểu “tường hồi bít đốc tay ngai”. Hai vì gian hồi kiểu “kèo cầu cách cứ” mái phân thượng tứ hạ tam. Bốn hàng chân cột cái gỗ tròn, kiểu “thượng thu hạ thách” đặc trên các chân tảng đá xanh. Bốn cánh cửa của gian giữa trang trí chữ “thọ” tròn, bốn con dơi đậu ở bốn góc, gọi là “ngũ phúc viên thợ”. Phần Hậu cung làm đơn giản với 2 bộ vì kiểu “thượng rường hạ kẻ”.

Đình còn lưu giữ nhiều di vật quý hiếm như: long đình, sập thờ, hương án, kiệu bát cống có niên đại thế kỷ XVIII - XIX.

Hàng năm, vào ngày 9 tháng hai âm lịch, làng mở hội lớn tưởng nhớ công đức của thần. Sau khi tế lễ ở đình rồi rước nước từ đình đến bến nước Bồ Đề. Theo tục truyền, dân mang chum, gáo bơi thuyền ra sông Nhị Hà múc 3 gáo nước đổ vào chum đem về nấu nước với trầm để bao sái đồ thờ vào ngày 10 tháng hai, chính lệ lễ dùng cỗ chay phẩm vật, bánh dầy, bánh trưng, phẩm quả, xướng ca trong 3 ngày.

Đình Xuân Đỗ Hạ đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật năm 1994./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02

Sơn Dương (t/h)