Đình Vĩnh Lộc (huyện Thường Tín)
Đình Vĩnh Lộc thuộc địa phận xã Thư Phú, huyện Thường Tín, Hà Nội.
Ngôi đình cổ này có niên đại thời hậu Lê, mang tên của làng, gọi là đình Vĩnh Lộc. Thế kỷ XIX về trước làng có tên là Chương Lộc, đầu thế kỷ XX gọi là Vĩnh Lộc.
Theo thần phả do Hàn lâm các Đại học sĩ Nguyễn Bính soạn năm Hồng Phúc thứ nhất (1572) thì đình Vĩnh Lộc thờ thành hoàng làng là Thiên Cương đại vương. Thời nhà Lý, theo đường đê sông Nhị (sông Hồng), với 5 vạn quân trong tay, vua Lý Thái Tổ (1009 - 1028) theo đường thuỷ đến bãi Tự Nhiên thì trời nổi phong ba bão táp. Nhà vua cho quân sĩ lên bờ nghỉ. Nhà vua vào làng Vĩnh Lộc (cách bãi Tự Nhiên vài nghìn mét) nghỉ lại một đêm trong miếu cổ. Vua Lý Thái Tổ được thần báo mộng Thiên Cương sẽ âm phù cho nhà vua đánh tan giặc Chăm Pa đang kéo ra đánh phá kinh thành Thăng Long. Sáng hôm sau nhà vua tiếp tục xuất quân chinh phạt giặc ngoại xâm. Sau khi thắng trận, nhà vua ban cho dân làng 5 hốt vàng để xây dựng miếu thờ Thiên Cương đại vương. Nền miếu sau này dân làng xây dựng ngôi đình hiện nay. Mặt bằng kiến trúc chính ngôi đình kết cấu theo kiểu chữ “nhị” bao gồm toà Đại bái và Hậu cung. Ngoài ra đình còn có hai dãy Tả, hữu mạc, hệ thống cột trụ, tường bao đắp vẽ công phu. Đại bái đình Vĩnh Lộc là công trình kiến trúc có quy mô khá to lớn, với chiều dài 18m, rộng 9m được chia làm 5 gian với 24 cột gỗ lim lớn, chu vi trung bình mỗi cột 1,42m. Bộ vì toà Đại bái kết cấu theo lối chồng rường, cốn. Các bức cốn được nghệ nhân dân gian chạm khắc các đề tài “ngư long hý thuỷ” hoặc “tứ linh truyền bát”... khá công phu, bố cục hài hoà tinh xảo. Trên câu đầu gian bên tả Đại bái còn khắc chữ Hán: “Cảnh Hưng tứ thập lục niên đại tu cốc nhật lương thời kiến trúc thượng lượng”. Như vậy, đình Vĩnh Lộc được đại tu năm Cảnh Hưng thứ 46 (1785), cách ngày nay hơn 200 năm. Hiện tại, phía dưới cột còn vết tích chỗ xưa lắp sàn. Hậu cung đình Vĩnh Lộc có chiều dài xấp xỉ toà Đại bái và gần sát Đại bái. Mái sau Đại bái và mái trước Hậu cung chảy chung một máng nước. Trên máng này trong kháng chiến chống Pháp là nơi trú ẩn bí mật của du kích và cán bộ của tỉnh, huyện.
Đình Vĩnh Lộc đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1987./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02