Đình Trường Lâm (quận Long Biên)
Di tích đình Trường Lâm thuộc địa phận phường Việt Hưng, quận Long Biên, Hà Nội.
Nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 6km về hướng bắc, di tích đình Trường Lâm ngày nay ở trung tâm thôn Trường Lâm, phường Việt Hưng, quận Long Biên. Đây là một di tích có cảnh quan rộng rãi, quy mô bề thế và là một trong những ngôi đình lớn của quận Long Biên. Trường Lâm là một trong những địa danh cổ của Hà Nội, dưới thời Lý có tên gọi là Lâm Ấp, thời Lê là Hoa Lâm, đến năm 1841 được đổi tên là Trường Lâm.
Đình Trường Lâm thờ 3 vị thành hoàng làng là đức thánh Linh Lang thời Lý ở vị trí quan trọng nhất. Hai vị khác là Đào Hoa công chúa còn gọi là Thiên Tiên Đào Anh phu nhân và Phù Nàng công chúa. Đức thánh Linh Lang được thờ phụng tại rất nhiều di tích khác nên huyền tích về ngài có công trong cuộc kháng chiến chống quân Tống đã được đông đảo nhân dân biết đến. Còn huyền tích về hai bà Đào Hoa và Phù Nàng hiện chưa tìm được sách sử nào ghi chép, nhưng theo sắc phong và truyền thuyết dân gian của đình làng Trường Lâm thì 2 bà là nhân thần được dân làng thờ phụng từ khi lập làng, là người dậy dân nghề ca hát, đã anh dũng hy sinh trong công cuộc chống ngoại xâm...
Tương truyền đình Trường Lâm xây dựng từ thời Lý, trải qua nhiều lần di chuyển, sửa chữa, trùng tu. Đình và chùa ở gần trung tâm làng. Theo niên đại ghi trên kiến trúc, đình Trường Lâm được dựng vào khoảng từ 1846 đến 1896.
Đình có kiến trúc “nội công ngoại quốc” gồm Đại bái 5 gian, ống muống 4 gian, Hậu cung 1 gian. Trên kiến trúc đình Trường Lâm bảo tồn được nhiều mảng chạm khắc thế kỷ XIX. Trong di tích còn nhiều di vật nghệ thuật thế kỷ XVIII.
Theo lời kể của các cụ bộ lão trong dân làng thì đình Trường Lâm đã có từ xa xưa và di chuyển vị trí nhiều lần theo địa điểm cư trú của làng. Theo hồ sơ xếp hạng di tích thì đình có các niên đại tạo dựng chủ yếu như sau:
- Toà Đại đình có niên đại trong khoảng từ năm 1846 đến năm 1896.
- Hậu cung có niên đại 1913.
- Toà Tiền tế có niên đại năm 1925.
Chính quyền và nhân dân Trường Lâm đã đầu tư tu bổ lại toàn bộ đình vào năm 1982 và năm 1987.
Ngày 18/2/1958, tức sáng mùng một tết Mậu Tuất, Bác Hồ và lãnh đạo Uỷ ban hành chính Hà Nội lúc đó là Bác sĩ Trần Duy Hưng đã về thăm, biểu dương chính quyền và nhân dân Trường Lâm có nhiều thành tích làm thuỷ lợi chống hạn, khai hoang trong năm 1957. Lời căn dặn của Bác về sản xuất, bảo vệ giữ gìn di tích đình Trường Lâm, chăm lo đời sống, học tập cho thiếu nhi địa phương... vẫn còn đọng sâu trong tâm khảm nhiều cụ phụ lão của thôn, đã được kể lại nhiều lần cho con cháu nghe và học tập. Một lần khác, Bác về Trường Lâm để dự Hội nghị Chiến sĩ thi đua của Bộ Nông trường tổ chức tại xóm Thanh Đồng... Do vậy, ngoài việc là di tích lịch sử truyền thống của địa phương, đình Trường Lâm còn là nơi lưu giữ kỷ niệm không phai mờ tình cảm của nhân dân địa phương với Bác Hồ kính yêu. Tượng đài Bác Hồ được dựng trang trọng tại khu sân đình Trường Lâm, đã ghi lại sự kiện hai lần Bác Hồ về thăm địa phương.
Hàng năm làng vào hội từ 10 đến 15 tháng hai âm lịch; đám rước có trò múa lột rắn rất hấp dẫn.
Đình Trường Lâm (và chùa) đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1992./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02