Đình, đền, chùa Triều Khúc (huyện Thanh Trì)
Di tích đình, đền, chùa Triều Khúc tọa lạc tại xã Tân Triều, huyện Thanh Trì, Hà Nội.
Đình, đền, chùa Triều Khúc thuộc xã Tân Triều, huyện Thanh Trì, Hà Nội. Cụm di tích này cách trung tâm Thành phố Hà Nội khoảng 13km về phía tây nam.
Đình Triều Khúc thờ Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng (761 - 802) quê ở Đường Lâm - Sơn Tây đã cùng em là Phùng Hải lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa chống ách đô hộ nhà Đường. Nghĩa quân tấn công và bao vây phủ thành Tống Bình làm cho viên quan nhà Đường là Cao Chính Bình lo sợ phát bệnh chết. Khởi nghĩa thắng lợi, Phùng Hưng tổ chức việc cai trị, dựng nền tự chủ, được suy tôn là Bố Cái Đại Vương. Trong khi đem quân từ Đường Lâm về đánh thành Tống Bình, Phùng Hưng đóng doanh trại ở Triều Khúc, nên sau khi mất, cũng như ở quê hương Đường Lâm và nhiều nơi khác, Triều Khúc đã lập đền thờ Phùng Hưng.
Đình có quy mô kiến trúc lớn gồm Tam quan, Phương đình, hai bên có hai dãy dải vũ, rồi đến Đại đình và Hậu cung. Tam quan là một nhà ba gian, trước có trụ. Phương đình là ngôi nhà vuông tám mái, các đầu dư, kẻ đều chạm rồng và các bờ dải cũng đắp rồng uốn tạo thành những đường uốn cho bờ mái. Dải vũ có hai dãy, mỗi dãy gồm 3 gian ở hai bên sân. Đại đình là công trình kiến trúc gồm năm gian, phía trước có cửa bức bàn, các vì kèo Đại đình theo kiểu “chồng rường giá chiêng bẩy hiện”. Nhìn chung, đình có kiến trúc đồ sộ và chạm trổ hết sức cầu kỳ, phong cách thời Nguyễn.
Hậu cung đình đơn giản về kiến trúc, được làm liền với đại đình tạo thành hình chữ “đinh” và chủ yếu bào trơn đóng bén kín đáo.
Đền Triều Khúc dân làng vẫn gọi là đền thờ Sắc, được xây ở giữa làng, trông ra hồ rộng. Khu đền gồm một ngôi nhà rộng phía trong có hệ thống sàn, trước sau đều để trống, thoáng đãng. Sau ngôi nhà có sàn này là một nhà nữa để làm nơi thờ (có thể gọi là tiền đình) nối liền với hậu cung, hai bên đầu hồi có tường nối suốt cả ba toà. Đền Triều Khúc được chạm trổ khá công phu. Các đầu bẩy và cuốn nách đều chạm tứ linh và vân mây, hoa, lá.
Chùa Triều Khúc có tên chữ là “Hương Vân tự”, có quy mô lớn, gồm các công trình từ ngoài vào là Tam quan, Tam bảo, Tiền đường, Thượng điện, hai bên Thượng điện là hai dãy hành lang, sau cung là nhà Tổ, chung quanh chùa có nhiều cổ thụ sum sê. Tam quan xây theo kiểu hai tầng mái ở cửa chính và hai cửa phụ, có bốn cột xây. Phần chùa chính có cấu trúc hình chữ “đinh” là Tiền đường và Thượng điện. Tiền đường năm gian xây tường bít đốc tay ngai với trục phía trước, bờ nóc đắp cuốn thư, chạm trổ đơn giản. Thượng điện cũng năm gian dọc nối với tiền đường tạo hình “chuôi vồ” (chữ “đinh”).
Trong khu vực chùa còn có nhà thờ Tam Thanh và nhà thờ ông Tổ nghề kim hoàn, hai nhà này nằm bên phải và bên trái tam bảo.
Chùa Triều Khúc có 52 pho tượng Phật được tạo tác từ thế kỷ XVIII và thế kỷ XIX (thời Nguyễn). Nhiều pho tượng có đường nét rất thanh thoát, dáng dấp tự nhiên.
Hội làng Triều Khúc trước kia kéo dài từ ngày 9 đến 15 tháng giêng âm lịch, nay tổ chức vào các ngày từ 9 đến 12, chính hội 10 tháng giêng. Ngoài phần lễ trang nghiêm, tôn kính có phần hội là múa rồng, múa bang, đấu vật cùng nhiều trò vui khác... Đặc biệt có tục múa cờ (hay còn gọi là chạy cờ rất đặc sắc).
Đình, đền, chùa Triều Khúc đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật năm 1993./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02