Tục kết chạ ở làng Phú Mỹ - Kiều Mai
Danh thắng & Di tích Hà Nội - Ngày đăng : 09:10, 19/01/2021
Độc đáo tục kết chạ
Vùng đất Phú Mỹ có lịch sử tồn tại và phát triển gắn với Ả Lã Nàng Đê - một trong những nữ tướng giỏi của Hai Bà Trưng. Tại đình Phú Mỹ, dân làng phụng thờ bà cùng nhiều vị thiên thần, nhân thần có công với vùng đất này như: Quốc vương Thiên tử đại vương, tức Lý Nam Đế (503 - 548) và Diêm La Thiên tử đại vương, tức Lý Phật Tử (518 - 602). Còn đình làng Kiều Mai thờ Thành hoàng làng Đào Trường - vị tướng thời Vua Hùng thứ XVIII, người có công đánh giặc phương Bắc, được triều đình sắc phong Nhất bách thất thập nhị từ (172 làng thờ phụng, trong đó có làng Kiều Mai). Hai ngôi đình này được xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa quốc gia năm 1994 và 1995.
Giữa hai làng Phú Mỹ - Kiều Mai có tục kết chạ được duy trì hàng trăm năm qua, thể hiện trong câu ca dao: “Hội làng Phú Mỹ, Kiều Mai/ Tháng Giêng em đến, tháng Hai chị về”. Theo ông Lê Xuân Kế, Trưởng ban quản lý di tích đình Phú Mỹ: Hội giao hiếu ở Phú Mỹ - Kiều Mai được ghi rõ trong bản khoán ước ký ngày 10 tháng Tư năm Cảnh Hưng thứ 6 (1745) nhưng sau đó bị rách nát và được phục hồi vào năm Quý Dậu (1933). Hiện bản khoán ước này được lưu giữ tại hai tổ dân phố Phú Mỹ - Kiều Mai. Nội dung ghi rõ: “Hằng năm, vào ngày 7 tháng Giêng, thôn Kiều Mai sửa lễ hoặc rước Thánh vị đến Phú Mỹ để dự lễ khánh hội tại thôn Phú Mỹ; ngày 20 tháng Hai, thôn Phú Mỹ sửa lễ hoặc rước Thánh vị đến Kiều Mai để dự lễ khánh hội tại thôn Kiều Mai”.
Theo thông lệ xưa, năm nào “hòa cốc phong đăng” (được mùa), hai bên cùng tổ chức lễ hội và có rước lớn. Hiện nay, Hội giao hiếu Phú Mỹ - Kiều Mai được tổ chức với quy mô lớn 5 năm một lần, các năm khác tổ chức với quy mô nhỏ hơn. Với năm tổ chức lễ hội quy mô lớn sẽ rước 1 kiệu long đình, 1 kiệu bát cống và đầy đủ tự khí, quân kiệu nam và quân kiệu nữ.
Trong những ngày diễn ra Hội giao hiếu, ngoài lễ rước còn có phần hội với các trò chơi dân gian như cờ bỏi, bắt vịt, thi xôi cây và đặc biệt là hát cửa đình. Ngày nay, tục thi xôi cây không còn nhưng hát cửa đình trong ngày hội là hoạt động văn hóa hấp dẫn, thu hút đông đảo người dân đến xem.
Gìn giữ và phát huy những giá trị tốt đẹp
Cũng bởi tục kết chạ nên người dân Phú Mỹ, Kiều Mai luôn coi nhau như anh em và thường xuyên hỗ trợ nhau. Bà Nguyễn Ngọc Dung, đại diện Tổ dân phố Kiều Mai chia sẻ: “Người dân Phú Mỹ - Kiều Mai gắn kết với nhau không chỉ qua các hoạt động lễ hội mà còn hỗ trợ nhau trong cuộc sống và sản xuất. Khi Kiều Mai có dịch bệnh làm chết nhiều trâu, bò, người Phú Mỹ mang trâu sang cày giúp và ngược lại. Khi Kiều Mai có hỏa hoạn, Phú Mỹ huy động góp tre, nứa, rơm rạ và nhân công sang giúp người dân Kiều Mai dựng lại nhà. Đó là truyền thống tốt đẹp mà người dân hai làng luôn giữ gìn và phát huy”.
Trải qua nhiều thế kỷ, đến nay, Hội giao hiếu Phú Mỹ - Kiều Mai vẫn được bảo tồn nguyên vẹn. Theo bà Vũ Thị Thanh Thúy, Phó Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin quận Nam Từ Liêm: “Hội giao hiếu Phú Mỹ - Kiều Mai được hai cộng đồng sáng tạo, thực hành từ xa xưa, đến nay vẫn được duy trì và bảo lưu giá trị. Đối với người dân, được lựa chọn tham gia phục vụ lễ hội là niềm vinh dự của bản thân và gia đình. Đó chính là yếu tố quan trọng để phong tục này được giữ gìn qua nhiều thế hệ”.
Nhằm bảo tồn và lan tỏa giá trị truyền thống tốt đẹp của Hội giao hiếu Phú Mỹ - Kiều Mai, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đang hỗ trợ hai quận Nam Từ Liêm và Bắc Từ Liêm xây dựng hồ sơ đề nghị đưa di sản này vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. “Đó là cách để bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị của di sản Hội giao hiếu Phú Mỹ - Kiều Mai, đồng thời lan tỏa sâu rộng giá trị truyền thống tốt đẹp của văn hóa Thăng Long - Hà Nội đến các cộng đồng”, bà Phạm Thị Lan Anh, Trưởng phòng Quản lý di sản (Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội) chia sẻ.