Đền Phương Bảng (huyện Hoài Đức)
Đền Phương Bảng thuộc xã Song Phương, huyện Hoài Đức, Hà Nội.
Đền Phương Bảng gần ngôi đình, nhân dân quen gọi là quán nhưng không liên quan gì đến Đạo giáo, mà nơi đây thực chất là nơi thờ đức Thành hoàng của làng.
Đền Phương Bảng được dựng từ lâu ở phía đông, trên khu đất cao đầu làng. Đền có kết cấu kiến trúc chữ “đinh” gồm Đại bái, Trung cung và Hậu cung. Ngoài ra còn có Nghi môn, Phương đình, sân vườn bao quanh di tích. Nghi môn là một công trình đơn giản có kết cấu trụ biểu, tiếp đến là Phương đình. Phương đình được nhân dân hưng công xây dựng vào những năm đầu thế kỷ XX theo kiểu chồng diêm 2 tầng 8 mái với 8 đầu đao uốn cong trên 12 cột đá chia đều 4 phía. Hai cột đá chính diện chạm khắc hình rồng cuốn quanh thân cột, phần cổ diêm lắp chấn song con tiện, đằng sau là nhà cầu nối với Tiền tế.
Đại bái đền gồm 3 gian 2 chái chạy dài 9,8m, rộng 4,4m. Các bộ vì được làm theo kiểu “chồng rường” trên 4 hàng chân cột, trên các bộ vì chạm khắc rồng, lân, lá lật và lá ngô đồng. Phía trước là hệ thống cửa bức bàn, qua cửa là gian giữa Đại bái treo bức hoành phi đề 4 chữ Hán: “Tiêu liệt vạn cổ” và đôi câu đối ca ngợi tài trí và văn võ song toàn của đức Thành hoàng làng.
Toà Hậu cung có kết cấu tương tự Tiền tế, nhưng bộ vì lại làm theo kiểu khác với Đại bái. Các xà đùi xếp khít nhau thành các mảng cốn chạm rồng, phượng, mây có phong cách nghệ thuật thời Lê. Gian cuối Hậu cung lắp bức phù điêu lớn, sơn son thếp vàng và chạm nổi đôi chim phượng múa chầu lọ hoa lá ngọc cành phía dưới có hương án chạm nổi, bốn phía có phong cách nghệ thuật thời Lê và bài vị đức Thành hoàng.
Đức Thành hoàng vốn không rõ tên thực, nhân dân chỉ biết ngài có công lớn trong việc giúp Lý Nam Đế (544 - 548) thu phục nước Lâm Ấp ở phía Nam. Thuở nhỏ ngài đã tỏ ra là người có khí phách hiên ngang, giỏi việc cưỡi ngựa bắn cung, lại có tài thuần phục voi rừng. Khi làm quan thì nghiêm cẩn, thương yêu dân chúng. Khi ngài hoá, nhân dân nhiều nơi lập đền thờ và các triều đại về sau ban sắc phong thần.
Đền Phương Bảng đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng là di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1997./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01