Nhà thờ và Lăng mộ Nguyễn Trọng Hợp (quận Hoàng Mai)
Nhà thờ và lăng mộ Nguyễn Trọng Hợp ở địa phận thôn Kim Lũ, xã Đại Kim, huyện Thanh Trì (nay là phường Đại Kim, quận Hoàng Mai), Hà Nội.
Nguyễn Trọng Hợp sinh năm Giáp Ngọ (1834) nguyên tên là Huyên, tự là Quý Bình hiệu là Kim Giang, dòng dõi thế gia vọng tộc từ thời Hậu Lê.
Thuở nhỏ Nguyễn Trọng Hợp ở quê, lớn lên ra học ở Hà Nội, là học trò tiến sĩ Vũ Tông Phan (1804 - 1862), tiến sĩ Nguyễn Văn Lý (1790 - 1860).
Nguyễn Trọng Hợp đỗ tiến sĩ năm 1865 (Ất Sửu) dưới triều vua Tự Đức và đã làm quan 7 triều vua từ thời Tự Đức đến thời Thành Thái với những chức vụ quan trọng như Tổng đốc, Khâm sai kinh lược sứ, Thượng thư bộ Lại, bộ Hình, Phụ chính đại thần, Cơ mật viện, Tuần phủ Hà Nội...
Nguyễn Trọng Hợp là một vị quan có học vấn sâu rộng, lịch lãm, thanh liêm, cương trực, rất tận tuỵ với công việc, cũng là người có tư tưởng đổi mới về kinh tế, văn hoá, ngoại giao. Nguyễn Trọng Hợp cũng là một nhà trước tác, viết văn, làm thơ. Các tác phẩm của Nguyễn Trọng Hợp là “Đại Nam chính biên liệt truyện”, “Kim Giang thi văn tập”, “Nhật lịch ước biên”... Nguyễn Trọng Hợp mất năm Nhâm Dần (1902) thọ 68 tuổi. Sau khi mất vua cho phép lập đền thờ.
Nhà thờ Nguyễn Trọng Hợp xây theo hình chữ “nhị”, nhà Tiền tế 3 gian, hai chái xây kiểu đầu hồi bít đốc, tay ngai. Hậu cung cũng 3 gian, hai chái. Ngoài ra còn am thờ. Cách nhà thờ vài trăm mét là lăng mộ Nguyễn Trọng Hợp nằm sát bờ sông Tô Lịch - lối vào lăng, bệ thờ, phần mộ và nhà bia nằm theo trục bắc - nam. Văn bia do Thám hoa Vũ Phạm Hàm viết chữ, nội dung ca ngợi đạo đức, nhân cách Nguyễn Trọng Hợp.
Nhà thờ, lăng mộ Nguyễn Trọng Hợp đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích lịch sử lưu niệm danh nhân năm 1994./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01