Đình Ngoại Bình Đà (huyện Thanh Oai)
Đình Ngoại Bình Đà thuộc xã Bình Minh, huyện Thanh Oai, Hà Nội.
Sở dĩ nhân dân nơi đây gọi là đình Ngoại Bình Đà để phân biệt với ngôi đình nằm phía trong làng. Đây là nơi thờ Linh Lang, con vua Lý Thái Tông (1028 - 1054), người có công đánh giặc Tống và cứu nạn cho dân. Tương truyền, ngôi đình này được dựng trên thế đất “lục long triều hội”, “lưỡng phượng giao phi”. Đình vốn có từ lâu đời, nhưng đã bị phá huỷ chỉ còn toà Hậu cung. Năm 1993, dân làng Bình Đà tu tạo lại để cho ngôi đình có diện mạo như ngày nay.
Đình có kết cấu kiểu chữ “đinh” bao gồm Nghi môn, Phương đình, Đại bái và Hậu cung. Nghi môn có kết cấu theo kiểu trụ biểu ngoảnh ra đường 22 với một lối đi chính, phía trên trụ biểu được kết tứ phượng chầu, ô lồng đèn đắp nổi các tích tứ linh, thân trụ khắc các đôi câu đối ca ngợi cảnh quan và công lao của thần. Phương đình là một ngôi nhà vuông, 2 tầng 8 mái đao cong, phía trên phần cổ diêm đắp nổi 4 chữ Hán: “Linh Lang đại vương”. Đại bái là một ngôi nhà ngang mới được hưng công tu sửa lại, phần Hậu cung nối từ gian giữa Đại bái về phía sau tạo thành hình chuôi vồ.
Hằng năm ngày 6 tháng ba âm lịch, nhân dân nơi đây tổ chức rước kiệu từ đình Nội ra đình Ngoại với ý nguyện rước sắc của đức quốc tổ Lạc Long Quân truyền cho Linh Lang. Trong ngày lễ hội có rước lễ vật dâng thánh gồm cỗ nhất làm lễ phẩm đình Nội, cỗ nhì làm lễ phẩm đình Ngoại. Lễ vật dâng Thành hoàng đều là cỗ chay, trong đó có 100 phẩm oản, 100 quả chuối, 100 miếng cau đậu và 100 ghế chéo biểu hiện 100 người con của Lạc Long Quân về dự hội. Lễ hội ở Bình Đà còn có một nghi thức đáng chú ý, đó là lễ rước “bánh vía” để trong đài thờ. Trong đó có 3 chiếc bánh thuỷ, 12 phẩm oản, 1 tráp trầu cau, 100 tờ tiền mã, ra giếng Cả để dâng hiến lễ cho thần Giao Long (được coi là Lạc Long Quân, nhân vật linh thiêng được suy tôn là quốc tổ) của dân tộc. Đám rước, ngoài kiệu lễ vật còn có đội múa rồng, múa lân lượn lên lượn xuống như đón như đưa. Đến hoàng hôn, cuộc “rước đuốc” từ đình Ngoại quay về đình Nội. Đây là đám rước lớn nhất của hội, có đủ loại cờ ngũ hành, cờ tứ linh, cờ hàng giáp kèm theo có múa sinh tiền, trống chiêng hoà nhịp, đàn sáo nhã nhạc lẫn tiếng hò reo của dân làng và người đến dự. Tiếp đó đến giờ Tuất (khoảng 21 giờ), đám rước lớn về đình. Người dân Bình Đà tin tưởng vào đức thánh Lạc Long Quân và Thành hoàng Linh Lang Công sẽ phù hộ cho dân làng được hạnh phúc trọn vẹn trong năm mới.
Đình Ngoại Bình đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1991./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01