Đình Mỹ Giang (huyện Phúc Thọ)
Đình Mỹ Giang thuộc thôn Mỹ Giang, xã Tam Hiệp, huyện Phúc Thọ, ngoại thành Hà Nội, cách trung tâm Thủ đô khoảng 40km về phía tây bắc.
Theo cuốn thần phả và các đạo sắc phong còn được lưu giữ thì đình Mỹ Giang thờ ba vị đại vương: Tế Công, Cẩm Nương và Đặng Lý phu nhân, là những Bộ tướng giỏi giúp Hai Bà Trưng chống giặc Tô Định xâm lược nước ta vào những năm 40 - 43. Tương truyền đất Mỹ Giang là nơi đặt hành cung của các Ngài. Sau khi hóa, nhân dân suy tôn lập ba vị làm Thành hoàng làng để thờ cúng muôn đời.
Ngôi đình được xây dựng trên khu đất cao, rộng, nằm giữa làng, ngoảnh hướng nam. Đình Mỹ Giang có quy mô kiến trúc bề thế với nhiều nếp nhà nối tiếp nhau, gồm: Đại bái và Hậu cung, ngoài ra còn có ngôi đình Trung, nối Đại bái với Hậu cung, tạo cho kiến trúc có mặt bằng hình chữ “công”.
Ngôi nhà Đại bái là một ngôi nhà 3 gian 2 dĩ, làm theo kiểu bốn mái với các đầu đao uốn cong. Những bộ vì kiến trúc làm theo kiểu thượng chồng rường giá chiêng, hạ kẻ trên 6 hàng chân cột. Trang trí trên các lớp kiến trúc của nhà Đại bái tập trung vào các cấu kiện như: đầu dư, rường cốn, kẻ chuyền với các hình đầu rồng, mây xoắn, hoa lá... bằng kỹ thuật chạm lộng nhiều lớp, chạm sâu nổi khối. Bức cửa võng ở gian giữa chạm nổi hai con rồng chầu hổ phù, hoa văn tứ linh, tứ quý và bức đại tự ghi chữ “Tối linh từ”.
Ngôi đình Trung được nối với Đại bái bằng ngôi nhà cầu hình dọc. Đình Trung có 5 gian xây tường gạch bao quanh, bốn mái đao cong lợp ngói mũi hài mỏng. Những bộ vì kiểu chồng rường. Các bức cốn bẩy được đục, chạm hoa văn tứ linh, tứ quý mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn.
Hậu cung là chốn tôn nghiêm nhất để thờ các vị Thành hoàng làng. Kiến trúc của tòa được làm theo kiểu chồng rường. Nghệ thuật trang trí ở đây cũng được thể hiện thông qua những mảng đục, chạm với các đề tài: hổ phù, rồng cuốn thuỷ, long mã chở mặt trời. Ban thờ trong cung có ba bộ ngai và bài vị thờ thần, được chạm đầu rồng miệng ngậm viên ngọc, bờm tóc bay phía sau như sóng nước, mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn.
Hiện nay, đình Mỹ Giang còn lưu giữ được nhiều di vật có giá trị như: 1 cuốn thần phả ghi sự tích về Thành hoàng làng, 9 sắc phong, 5 tấm bia đá, 3 bộ long ngai, bài vị, 1 long ngai, 3 hương án và một số đại tự, câu đối sơn son thếp vàng.
Đình Mỹ Giang đã được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1989./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01