Đình, chùa Lạc Thị (huyện Thanh Trì)
Đình, chùa Lạc Thị ở thôn Lạc Thị, xã Ngọc Hồi, huyện Thanh Trì, Hà Nội.
Thôn Lạc Thị trước năm 1945 là xã Lạc Thị, tổng Cổ Điển, huyện Thanh Trì, sau thuộc xã Việt Hưng, rồi xã Ngọc Hồi. Lạc Thị có tên nôm là Giả Chợ. Đình, chùa Lạc Thị có từ lâu đời, hiện nay tại chùa còn tấm bia cổ năm 1716. Đình chùa đã qua nhiều lần trùng tu vào các năm Cảnh Hưng thứ 44 (1753), Minh Mạng thứ 6 (1825), Bảo Đại thứ 9...
Đình Lạc Thị thờ Tô Hiến Thành và vợ là Lã Thị Dung. Tô Hiến Thành hiệu là Phi Diên, người làng Hạ Mỗ, trấn Sơn Tây, đỗ thái học sinh năm Mậu Ngọ (1138) dưới triều Lý Anh Tông. Vua Lý Thần Tông có hai con trai là Thiên Lộc và Thiên Tộ. Thần Tông mất, triều đình tôn thái tử Thiên Tộ mới 3 tuổi lên làm vua, hiệu là Anh Tông. Lê Thái hậu lại tư thông với Đỗ Anh Vũ, do đó Anh Vũ ngày càng lộng quyền. Các quan Vũ Đái, Nguyễn Dương, Nguyễn Quốc và Dương Tự Minh bàn mưu trừ khử Anh Vũ. Việc bại lộ, tất cả đều bị Anh Vũ giết hại. May thay, triều đình lúc đó có Tô Hiến Thành và nhiều bề tôi giỏi, trung thành nên tham vọng của Đỗ Anh Vũ đã bị chặn lại. Tô Hiến Thành chẳng những giúp vua đánh đông dẹp Bắc, mà còn kén chọn người tài giỏi ra giúp nước. Ông được người đương thời ví như Gia Cát Lượng thời Tam Quốc, cuộc đời ông là một bài ca giữ nước.
Ông được vua Lý Anh Tông phong làm Thái phó bình chương quân quốc trọng sự, gia phong tước vương và uỷ thác việc dạy dỗ thái tử Long Cán (sau làm vua Lý Cao Tông).
Đình Lạc Thị mặt bằng hình chữ “đinh”, 5 gian Đại bái, làm kiểu tường hồi bít đốc, Hậu cung 3 gian.
Chùa Lạc Thị có tên chữ là Linh Quang tự nằm kề đình.
Chùa có Tam quan, sân, Tam bảo, Tiền đường 3 gian, Hậu cung 2 gian. Trong đình, chùa còn giữ được nhiều hiện vật và các mảng chạm, trang trí thế kỷ XVIII, XIX. Hàng năm, làng tổ chức hội vào ngày mất của ngài (12 tháng sáu âm lịch) để tưởng nhớ công lao.
Đình và chùa Lạc Thị đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1990./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01