Đình Kim Mã (quận Ba Đình)
Đình ở số 61 phố Kim Mã, phường Kim Mã, quận Ba Đình, Hà Nội. Các thư tịch và sắc phong, thần phả đều cho biết đình Kim Mã thờ ba vị Thành hoàng là: Bố Cái đại vương, Linh Lang đại vương và quan thái giám thái tể Hoàng Phúc Trung. Sự có mặt của các vị thần này có liên quan trực tiếp đến những sự kiện lịch sử lớn diễn ra trong vùng.
Bố Cái đại vương là nhân vật lịch sử lớn của dân tộc ta ở thế kỷ thứ VIII, ông đã lãnh đạo nhân dân cả nước giành lại được độc lập trong hơn 7 năm. Sự tích về người anh hùng dân tộc tiêu biểu này, được ghi chép trong nhiều sử sách và lưu truyền rộng rãi trong nhân dân.
Vào nửa cuối thế kỷ VIII, chính quyền nhà Đường ngày càng suy yếu. Chiến tranh giữa các phiên trấn (bọn Tiết độ sứ cai quản miền biên cương) và triều đình đã làm cho vương triều Đường ngày càng suy yếu. Chúng tự ý trưng thu thuế má. Cao Chính Bình hai lần thắng quân Chà Và ở Chu Diên, được phong làm đô hộ sứ An Nam. Y ra sức bòn rút của cải của nhân dân bằng sưu cao thuế nặng. Khoảng đời Đại Lịch (766 - 779) nhân dân căm phẫn, lợi dụng quân lính ở Tống Bình nổi dậy chống bọn đô hộ, người hào trưởng đất Đường Lâm là Phùng Hưng đã tập hợp dân chúng nổi dậy giành độc lập cho dân tộc.
Để ghi nhớ công lao của Phùng Hưng, dân một số làng đã lập đền thờ Bố Cái đại vương và tôn ông làm Thành hoàng làng. Dân trại Mã (Kim Mã) đã thờ Bố Cái đại vương làm Thành hoàng làng.
Sự tích về Linh Lang và Hoàng Phúc Trung đã được ghi ở nhiều sử sách.
Đình Kim Mã đã bị thực dân Pháp phá huỷ. Đình đã xây mái bằng, làm trụ sở Ủy ban nhân dân phường. Nay đã được sửa chữa lại làm nơi thờ phụng các vị thần Thành hoàng. Trước đình còn hai trụ lớn, xây đẹp trang trí trang nhã. Đình còn một văn bia, do Lê Cúc Hiến biên soạn dựng năm 1875, nói về Phùng Hưng và làng Kim Mã. Văn bia có giá trị lịch sử tiêu biểu, nên đã được tuyển chọn vào trong tuyển tập văn bia Hà Nội.
Đình còn lưu giữ được sắc phong và thần phả, một cỗ ngai cao 1,2m nghệ thuật thế kỷ XIX. Cách đình Kim Mã khoảng 500m có lăng Phùng Hưng đã được công nhận là di tích lịch sử.
Đình Kim Mã tuy đã biến đổi, nhưng địa điểm xây dựng có liên quan trực tiếp tới nhân vật được thờ, là nơi bảo lưu dấu vết của Phùng Hưng và truyền thuyết liên quan đến các vấn đề lịch sử của kinh thành Thăng Long như: nơi luyện ngựa của cung đình (tàu mã), pháp trường thời Lý...
Đình đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật năm 1990./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01