Đình Hạ Khê Tang (huyện Thanh Oai)
Đình nằm cuối làng thuộc xóm Hạ, xã Cự Khê nên người ta vẫn thường gọi là đình Hạ Khê Tang.
Đình thờ vị đại vương là Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn (1232 - 1300) và Trần Thông. Tiết chế quốc công Trần Quốc Tuấn là vị tướng chỉ huy, thống lĩnh ba quân đánh đuổi giặc Nguyên - Mông vào thế kỷ XIII. Trong cuộc kháng chiến này, làng Khê Tang có 271 người tham gia, góp phần vào sự nghiệp bảo vệ nền độc lập dân tộc. Đức Trần Thông là người sinh ra trong giấc mơ của mẹ ngài. Sự tích kể rằng, mẹ ngài được đức Phật báo mộng, ban cho bông hoa sen, biểu tượng cho sự tinh khiết của nhà Phật, vì thế ngài được đặt tên là Trần Thông, có nghĩa là người hiểu biết thông tuệ.
Buổi đầu, đình chỉ là một am thờ nhỏ có kết cấu chữ “nhất”, đến thế kỷ XVIII, được tu bổ, nhưng dấu ấn kiến trúc trên đầu dư hiện nay in đậm thế kỷ XIX. Toà tiền bái 3 gian hồi bít đốc, trụ ngoài có đỉnh đắp lá lật, tường đắp tả thanh long, hữu bạch hổ. Hiện tượng này còn nói lên tính chất long hổ hội (long vẫn hội ngộ anh hào ra tay) mong làng có nhiều người tài. Đại bái là một ngôi nhà 3 gian 2 chái, nghệ thuật trang trí chủ yếu tập trung ở các bức cốn với đề tài tứ linh, long cuốn thuỷ. Các bộ vì được làm theo kiểu “giá chiêng chồng rường con nhị”, các bộ vì này đa phần bào trơn đóng bén. Tuy nhiên, hai đầu dư còn in đậm nghệ thuật chạm khắc thế kỷ XVIII và XIX. Các cốn, đầu kẻ chạm nổi hoa lá cách điệu, sóng nước biểu hiện cho cư dân nông nghiệp. Giữa Đại bái và Hậu cung có bộ mái nối làm cho ngôi đình có kết cấu chữ “công”.
Tại di tích còn khá nhiều di vật có giá trị như bộ cửa võng có niên đại thế kỷ XIX, nhang án có phong cách nghệ thuật thế kỷ XVIII, có sửa chữa vào thế kỷ XIX.
Đình Hạ Khê Tang đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1986./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01