Miếu Giáo Hạ (huyện Phúc Thọ)
Miếu Giáo Hạ, thuộc thôn Giáo Hạ, xã Ngọc Tảo, huyện Phúc Thọ, ngoại thành Hà Nội, cách trung tâm Thủ đô khoảng 40km về phía tây.
Vị thần được thờ tại miếu là Ả Lã Nương Đê - nữ tướng có công giúp Hai Bà Trưng đánh giặc Tô Định cứu nước vào những năm 40 đầu Công nguyên. Di tích là một ngôi nhà hình chữ “đinh” gồm: Tiền tế và Hậu cung. Tòa Tiền tế gồm 5 gian hẹp, xây kiểu tường hồi bít đốc tay ngai. Mặt trước của hai bức tường hồi xây vượt ra khỏi hiện. Đầu bức tường xây một cột trụ biểu, mặt cắt ngang hình vuông. Trên thân cột có ghi những đôi câu đối bằng chữ Hán, trên đỉnh đắp nổi khối tượng nghê hướng mặt vào trong. Bộ khung nhà Tiền tế được làm theo kiểu giá chiêng trụ trốn, hạ kẻ và bẩy hiện với những hàng cột cao to, dưới kê tảng đá được gọt đẽo hình đôn (cổ bồng), thân cột có ghi tên các giáp trong làng tham gia xây dựng miếu.
Sát bên phải nhà Tiền tế có một kiến trúc nhỏ gọi là Ngọc điện lâu, được làm vào thời Nguyễn. Đây là ngôi nhà dọc hai gian được xây bằng gạch. Gian trong dùng làm cung cấm, phần ngoài làm nơi tế lễ. Nhà có kết cấu đơn giản kèo cầu ván mê, trên ván gỗ được chạm hình rồng, lá, hổ phù. Hậu cung là ngôi nhà dọc 3 gian, mái lợp ngói mũi hài mỏng. Kết cấu kiến trúc theo hình thức chồng diêm cổ ngỗng 2 tầng 8 mái. Những lá mái đao cong đắp hình rồng bay vút lên không gian. Gian chính giữa trong Hậu cung có ban thờ, ngai thờ và bài vị thờ thần.
Miếu Giáo Hạ hiện còn lưu giữ nhiều di vật quý giá, có niên đại tạo tác của thời Nguyễn như: hai khối tượng voi và sấu bằng đá xám đen; 2 long báu có bài vị, đầu ngai tạo dáng đầu rồng; 1 bức hoành phi và đôi câu đối bằng gỗ tốt, sơn son thếp vàng.
Miếu Giáo Hạ được Bộ Văn hóa và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1990./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01