Đình Đức Môn (quận Hoàn Kiếm)
Đình Đức Môn và chùa Cầu Đông hiện nay ở số nhà 38B Hàng Đường, phường Hàng Đào, quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội.
Theo bản đồ Thăng Long thời Hồng Đức và bản đồ Minh Mệnh (1831) thì chùa Đông Môn ở cửa phía đông kinh thành Thăng Long xưa. Do vậy đình Đức Môn - chùa Cầu Đông mang tên gắn với địa danh là Đông Môn (cửa phía đông).
Đình Đức Môn và chùa Đông Môn đã tạo thành một tổng thể di tích trên một thửa đất liền khoảnh, theo lối “tả Thần - hữu Phật” . Đình thờ thần Ngô Văn Long, một tướng thời Hùng Vương thứ 18, có công lớn trong buổi đầu dựng nước và giữ nước.
Hiện nay trong đình còn tấm hoành phi ghi ba chữ “Đức Môn từ”, như vậy tiền thân của đình Đức Mỗn là ngôi đền Đức Môn, còn đôi câu đối đề:
“Hùng đồ thập bát thế, tả mệnh ngật kim Phật tử huân thần tiêu vĩ vọng Đông quán sổ bách niên giáng thần nhị hậu kỳ tiêm giai mộng kỷ Thần hưu”.
Dịch nghĩa:
Giúp nước từ thời Hùng Vương thứ 18, con Phật tôi hiền nên công vĩ đại Giáng Thần ở Cầu Đông mấy trăm năm trước, thẻ ban mộng ứng ghi dấu uy linh.
Truyền thuyết về “Long thần” kể rằng: “Đời Hùng Duệ Vương 18 có một người tên là Ngô Văn Long sinh ra ở Nghệ An (không rõ vùng nào) có tài cung nỏ. Đến tuổi trưởng thành, ông thường tụ tập trai làng luyện tập võ bị. Bấy giờ ở Nghệ An có giặc Hồ Lư xâm chiếm, ông mang quân đi dẹp giặc, giặc tan. Sau đó, ông cùng các binh sĩ kéo ra đất Phong Châu, yết kiến vua Hùng. Hùng Duệ Vương thấy ông là người có công vì dân vì nước... bèn ban sắc phong làm tướng, rồi truyền cho ông đưa quân về trấn giữ vùng hạ lưu sông Hồng.
Thời kỳ Thục Phán nổi lên cướp ngôi vua Hùng, ông đã cùng Tản Viên mang quân chống lại. Về sau, ông về đóng ở ven hồ Tây, rồi mất ở đó. Đến thời Lý Thái Tổ, nhà vua đã sắc phong cho ông hiệu “Long thần” và cho phép nhân dân thờ ông ở chùa Hàm Long (Hà Nội) cùng nhiều chùa khác. Tương truyền, sau đó ông đã hiện về âm phù cho Lê Lợi dẹp quân Minh ở nhiều nơi.
Kiến trúc đình Đức Môn gồm 3 nếp nhà song song để thông nhau, gồm 3 gian xây kiểu đầu hồi bít đốc. Tường bao kín bốn bề. Phía trước trổ cửa nách thông từ chùa Cầu Đông sang đình. Kiến trúc nghệ thuật đơn giản, bộ khung nhà thể hiện bằng các vì kèo tuột ở toà Trung tế, Đại đình và Hậu cung. Khung mái thể hiện cuốn vòm, kiểu vỏ cua.
Những di vật quý hiếm còn bảo lưu trong đình Đức Môn và chùa Cầu Đông như: bộ sưu tập bia đá có niên đại từ: 1624, 1639, 1712, 1817 đã góp phần cung cấp tư liệu cho các nhà nghiên cứu sử học, tôn giáo và địa lý hiểu rõ hơn về mảnh đất ở phía đông thành Thăng Long - Hà Nội.
Di tích đình Đức Môn đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích lịch sử - văn hoá năm 1989./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01