Đình Đông Cao (huyện Mê Linh)

Đình Đông Cao xây dựng từ lâu đời, trải qua năm tháng đình được tu sửa nhiều lần, kiến trúc hiện nay có niên đại cuối thế kỷ XIX.

Đình là nơi thờ 5 vị thần: Thiên thần Bạch Hạc Tam Giang đã có công âm phù Lý Thường Minh đánh giặc mũi đỏ; chàng cả Minh Đê và chàng hai Minh Khao - hai người đã có công lập ấp cứu dân khỏi nạn hạn hán, cầu mưa làm cho mùa màng tươi tốt; Hồ Hác - người đã giúp Hai Bà Trưng đánh đuổi giặc Tô Định mang lại độc lập cho đất nước.

Đình Đông Cao có mặt bằng kiến trúc kiểu chữ “đinh” gồm toà Đại đình và Hậu cung.

Đại đình gồm 5 gian, gian giữa dài 6,05m, các gian tiếp theo có chiều dài từng gian là 6,0m và 6,50m đối xứng qua gian giữa. Tổng chiều dài toà Đại đình là 19m và rộng 9,0m. Kết cấu kiến trúc của toà này được thiết kế theo kiểu thức chồng rường giá chiêng con nhị, liên kết giữa các bộ vì kèo là hệ thống xà dọc và hoành mái, chịu lực chính là hệ thống cột gồm 12 cái và tường bao quanh, trong đó có 4 cột cái (cao 5,20m; đường kính 0,40m). Nền đình hai gian phía hồi nâng cao lên 22cm so với ba gian giữa. Đại đình có diện tích mặt bằng rộng rãi (171m), thoáng mát nhằm phục vụ các công việc thường xuyên của làng, đặc biệt là tổ chức lễ hội truyền thống.

Xung quanh tường ngoài toà Đại đình là hàng hiên chạy suốt ba mặt: mặt tiền và hai đầu hồi, điều đó làm tăng không gian sử dụng.

Hậu cung gồm ba gian, nối với Đại đình bằng hệ thống máng chảy có chiều dài từ Đại đình vào là: gian giữa 3,40m và hai gian bên chia đều mỗi gian 3m. Hậu cung chia làm hai phần, phần ngoài cùng để bài trí án thờ làm nơi Tiền tế, phần bên trong được nâng sàn cách nền 2,0m, tạo cho thượng cung vừa thâm nghiêm lại kín đáo.

Hiện nay, ở đình còn lưu giữ được một số bức chạm có phong cách nghệ thuật thế kỷ XIX như: chạm ở các đầu bẩy, hai toà của đình có 8 đầu bẩy được chạm nổi hình rồng uốn xen kẽ các vân mây với đường nét sắc gọn; hai bức cốn gian giữa Đại đình có hình tam giác vuông, cạch đáy 1,30m, cạnh huyền 1,50m, cạnh đứng 1,20m; bức này đục bong hình “long, ly, quy, phượng”. Trung tâm là “long”. Rồng ở tư thế hút nước với đầu nổi, lồi hẳn lên, bờm tóc dữ tợn, mắt lồi, mình uốn nhiều khúc ẩn khuất trong mây. Phía trên đầu rồng là hình phượng đang bay, cánh xoè rộng, mỏ khoằm, xung quanh là các hình vân mây, hoa lá. Phía dưới là hình rùa và khóm sen cũng đục bong, đó là khóm sen lớn với một nụ sắp nở, một đài sen và một lá úp lên mình rùa. Rùa ở tư thế đang đi, khoan thai, chân choãi, cổ ngẩng cao. Phía dưới bên trái là hình con ly bờm tóc rậm rạp, mắt lồi, đầu ngẩng cao, chân trước hơi cọ, chân sau choãi.

Đây là hai bức chạm đẹp với lối bố cục chặt chẽ, hợp lý, nghệ thuật chạm khắc tinh tế nói lên tài hoa, sức sáng tạo, trí tưởng tượng phong phú của nhân dân nơi đây. Ở cửa khám cũng được trang trí chạm nổi, nội dung đề tài “long, ly, quy, phượng” và “ngư - điều”.

Đình Đông Cao còn lưu giữ một số di vật, cổ vật độc đáo, đặc biệt di vật là các đồ thờ bằng gỗ.

Đình Đông Cao đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 2006./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01

Sơn Dương (t/h)