Đình Đại Tự
Thôn Đại Tự trước kia có tên nôm là Thìa, thuộc huyện Đan Phượng, phủ Quốc Oai, trấn Sơn Tây, sau chuyển sang huyện Hoài Đức, tỉnh Hà Đông.
Đình quay hướng tây bắc để phù hợp với địa thế bên phải có dòng Lễ Khê chảy từ bắc xuống nam, phía trước có một dòng chảy vuông góc với dòng Lễ Khê tạo thành vũng xoáy ao sen trước cửa đình. Nơi đây có nhiều cây cổ thụ tạo một không gian đẹp.
Đình Đại Tự gồm Đại bái và Hậu cung theo kiểu chữ “đinh”. Đại bái là ngôi nhà ngang 5 gian, tường xây hồi bít đốc, phía ngoài hồi có trụ biểu gắn với bức tường lửng. Bờ nóc Đại bái đắp rồng chầu mặt nguyệt, bờ dải đắp lân, phần ngoài tường hồi đắp hổ phù. Mặt trước, 3 lối đi lắp hệ thống cửa “thượng song hạ bản”, còn lại 2 lối đi đã bịt kín bằng vôi vữa. Các vì kèo giáp tường hồi truyền lực xuống cột tựa vào tường hồi, chỉ có 3 gian giữa phía trước có cột quân đỡ hiên. Hai kẻ bẩy chạm các tích tứ linh, mặt ngoài bẩy chạm rồng và hoa lá, phía sau có bộ cốn mê chạm tứ linh cả hai mặt, tất cả mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XIX.
Hậu cung gồm 3 gian chạy dọc, các bộ vì được làm theo kiểu “chồng rường”. Cuối gian thứ nhất là cửa cung cấm, bên trên chạm hổ phù và rồng cùng hàng chữ Hán: “Tối linh từ”, dưới cửa bức bàn vẽ tứ linh. Phần thâm nghiêm nhất là nơi bài trí ngai thờ Thành hoàng là Lý Nam Đế (544 - 548). Ngoài ra, hai gian cũng được xây khám thờ hai vị tướng của Lý Nam Đế là Trình Đô hộ quốc và Tam Đô hộ quốc.
Các di vật trong đình, đáng chú ý hơn cả là y môn, bộ bát bửu, nhang án, sập thờ, kiệu, bát hương mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XIX. Ngoài ra, còn 14 đạo sắc phong từ thời Lê, niên hiệu Vĩnh Thọ thứ 3 (1660) đến thời Nguyễn có nội dung ca ngợi đức vua Lý Nam Đế. Ngài vốn tên là Lý Bí, lãnh đạo cuộc khởi nghĩa vào thế kỷ VI, nhiều vị tướng tài hợp lực, trong đó có anh em Tam Đô và Trình Đô ở vùng này. Sau khi khởi nghĩa thắng lợi, lập ra nước Vạn Xuân. Nhưng chỉ một thời gian sau, nhà Lương xâm lược trở lại, Lý Nam Đế lui binh và dần giao binh quyền cho Triệu Quang Phục. Trong trận giao chiến trên sông Lễ Khê, Trình Đô và Tam Đô đã hy sinh anh dũng. Đình Đại Tự là một trong nhiều ngôi đình thờ Lý Nam Đế và các vị tướng của ngài.
Đình Đại Tự đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1990./.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01