Đình Chàng Sơn

Đình hiện nay được xây dựng vào cuối thế kỷ XIX sau năm 1885 thực dân Pháp thiêu huỷ ngôi đình cũ của làng. Năm 1886, nhân dân địa phương đã góp tiền mua lại một ngôi đình khác ở Hoà Thạch về dựng trên nền đình cũ. Đình dựng hướng tây nhìn về dãy núi Ba Vì.

Đình toạ lạc ở khu vực trung tâm của làng, phía trước là một ao rộng không chỉ có ý nghĩa tâm linh còn làm cảnh quan ngôi đình trở nên thông thoáng hơn. Kết cấu kiến trúc của đình gồm Nghi môn, Đại bái, Hậu cung, Tả mạc, Hữu mạc.

Đại bái và Hậu cung xây trên nền đất cao 1,2m so với sàn. Đại bái khá bề thế gồm 3 gian, 2 chái với bốn mái đạo cong, đầu đạo gắn các con nghê bằng đất nung chúc đầu chạy về nóc. Đại bái được định vị vững chắc bằng những bộ vì chắc khoẻ, trên bốn hàng chân cột lớn (thượng thu hạ thách). Cột cái đường kính 55cm, cột quân 42cm. Bên dưới câu đầu là đầu dư ăn mộng vào đầu cột cái, tạo tác đầu rồng phong cách nghệ thuật thế kỷ XVIII - XIX. Còn trên các bức cốn, thanh xà, kẻ hiện cổ nhân chủ yếu chạm khắc đề tài tứ linh, tứ quý mang đặc trưng phong cách nghệ thuật điêu khắc thế kỷ XIX.

Hậu cung là ngôi nhà dọc đấu chữ “đinh” vào gian giữa Đại bái, 2 gian trước mặt thông với Đại bái, còn lại 3 gian Hậu đình xây tường ba mặt kín bằng gạch đá ong cỡ lớn. Hậu cung có sàn gỗ cao 1,8m, bày 3 long ngai, bài vị thờ các vị thần.

Đình Chàng Sơn thờ ba vị Đức Thánh Tản (Tản Viên, Cao Sơn, Quý Minh), ba nhân vật huyền thoại ở thời Hùng Vương thứ 18 có công chống xâm lược và trị thuỷ cứu nước.

Hằng năm lễ hội làng tổ chức từ ngày 15 đến 18 tháng bảy để tưởng nhớ Đức Thánh Tản. Phường rối nước tổ chức biểu diễn trước cửa đình.

Gian bên cửa đình còn thờ ông Trương Chủng, hiệu Quý Lương, người bản thôn là một vị tướng, giúp Lý Nam Đế, lấy trang Nguyên Xá (Chàng Sơn hiện nay) làm căn cứ chống quân Lương xâm lược ở thế kỷ VI. Ông làm quan tới chức Thái úy.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01

Sơn Dương (t/h)