Đình Châu Mai
Đình Châu Mai, thuộc xã Liên Châu, huyện Thanh Oai, Hà Nội.
Đình Châu Mai thờ Thành hoàng làng là Phả Tế Minh Lang thần đại tướng quân. Ông là vị tướng giỏi triều Trần, đã có công lớn giúp Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn đánh tan giặc Nguyên - Mông thế kỷ XIII.
Thân phụ ngài quê ở Đông Ngàn, phủ Từ Sơn, sau đó gia đình rời xuống huyện Lương Giang, phủ Thiên Mạc lập nghiệp. Lớn lên, Minh Lang bộ hành tìm nơi cư trú tại xã Quế Sơn, huyện Thanh Oai. Tại đây, ngài chiêu tập dân đinh, luyện rèn võ nghệ. Ngày ấy, vua Trần cùng các tướng sĩ mở hội nghị tại bến Bình Than và ra chiếu cầu hiền chống giặc. Minh Lang cùng binh lính kéo về triều xin giúp vua đánh giặc. Minh Lang trấn giữ trận địa sông Bạch Đằng, giữ chức Tả hữu quân thần. Trong trận chiến, ngài đã anh dũng và lập nhiều chiến công. Sau khi ngài hoá, nhân dân làng Châu Mai đã lập miếu thờ.
Đình Châu Mai còn in đậm dấu ấn kiến trúc thời Nguyễn, niên hiệu Thành Thái thứ 16 (1904), đình có kết cấu kiến trúc kiểu chữ “đinh” toạ lạc trên thế đất “Quy ngự hạc triều” với các hạng mục công trình Nghi môn, Tả hữu mạc, Đại bái và Hậu cung. Trên các bộ vì của di tích, được tạo tác theo kiểu “chồng rường”, các bức cốn chạm mảng hoa văn theo tích tứ linh, tứ quý và con vật dân dã như cua cá, chuột, gắn với cuộc sống đời thường nơi thôn dã.
Tại di tích còn lưu giữ được đôi câu đối tả cảnh của ngôi đình này:
Phiên âm chữ Hán:
Quy ngự hạc triều danh thắng địa
Quế hương mai trúc thái bình thiên
Dịch nghĩa:
Ngôi đình nằm trên thế đất hình con rùa, có hạc châu đây là một danh thắng
Dân làng Quế Sơn, Châu Mai cùng thờ thần và cùng hưởng thái bình. Ngoài các di vật như tàn, tán, lọng, long ngai bài vị... còn có “Bia hậu Giáp Quý” và “Bia hậu danh họ Phú”.
Đình Châu Mai đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng là di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1995.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01