Đền Cả

Đền Cả là nơi phụng thờ và tưởng niệm vị phúc thần có công dẹp giặc ngoại xâm ở thời Tiền Lý, đó là hai vị danh tướng Trương Hống và Trương Hát. Sinh ra và lớn lên trong bối cảnh đất nước bị phong kiến phương Bắc đô hộ hàng trăm năm, lịch sử đã ghi dấu nhiều cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc làm kẻ thù kinh hồn bạt vía như cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, Bà Triệu; các phong trào yêu nước đó đã hun đúc ý chí diệt thù cứu nước của hai anh em họ Trương. Cuộc khởi nghĩa chống giặc Lương năm 545 thắng lợi, trong đó có sự đóng góp tích cực của hai danh tướng Trương Hồng và Trương Hát. Sau thắng lợi này hai ông được ban thưởng chia thái ấp cai quản một vùng. Năm 557, Lý Phật Tử cất quân đánh Triệu Việt Vương, Trương Hồng, Trương Hát biết ý đồ của Lý Phật Tử đã can gián nhưng nhà vua không nghe, hai ông tìm cách lui về ở ẩn. Sau khi chiếm được nước, Lý Phật Tử biết hai anh em họ Trương có tài bèn mang lễ vật đến mời hai anh em ra làm quan. Trương Hống, Trương Hát kiên quyết chối từ giữ vững chữ trung với câu nói nổi tiếng “tôi trung không phò hai chúa”. Khi sống hai ông là danh tướng tài giỏi trung nghĩa, khi mất có nhiều ân đức, được nhân dân nhiều làng quê trong vùng tôn thờ làm Thành hoàng làng.

Trong Cách mạng tháng Tám và kháng chiến chống Pháp, đền Cả còn là cơ sở cách mạng của Đảng.

Đền được xây dựng trên một khu đất rộng rãi, thoáng mát, quay hướng tây nam nhìn ra hồ, phía trước là tường hoa và khoảng sân nhỏ lát gạch chỉ. Bố cục mặt bằng kiến trúc kiểu chữ “tam” gồm: Tiền tế, Trung tế và Hậu cung.

Đền Cả hiện còn lưu giữ nhiều di vật quý như: ngai thờ, nhang án, giá văn, kiệu rước, và đặc biệt là cuốn thần tích bản sao và 5 đạo sắc phong có niên đại trải dài từ niên hiệu Cảnh Hưng 44 (1783) đến niên hiệu Khải Định 9 (1924). Hai tấm bia hậu thần niên hiệu Tự Đức (1852).

Lễ hội đền Cả được tổ chức ngày 22 tháng hai hàng năm.

Đền Cả đã được Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội xếp hạng di tích lịch sử - văn hoá năm 2007.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01

Sơn Dương (t/h)