Đền An Lãng
Đền An Lãng (xã Văn Tự, huyện Thường Tín) là một ngôi đình cổ kính, được xây dựng ở phía tây của làng trên một khu đất cao ráo.
Kiến trúc đình theo kiểu chữ “đinh” bao gồm toà Đại bái và Hậu cung. Từ sân lên đến Đại bái được xây bậc tam cấp. Quanh tường Đại bái được xây bằng gạch cổ, hai đầu hồi bít đốc, mái lợp ngói ta. Nội thất được chia làm ba gian, kết cấu theo bốn hàng chân cột và vì nóc kiểu chồng rường, hai bộ vì áp đốc làm theo giá chiêng.
Vào năm Duy Tân thứ 9 (1915) đền được trùng tu lớn. Trong quá trình tu sửa một số hoạ tiết trang trí thời Hậu Lê, đầu Nguyễn vẫn còn được giữ lại. Đại bái đền còn bốn bức cốn trang trí đề tài “độc long” với thân rồng uốn lượn, đầu chầu vào Hậu cung. Các bức cốn ngoài chạm khắc “mai hoá rồng”, “cúc hoá rồng” với những đường nét uyển chuyển sinh động. Trên các kẻ còn tạo tác quả đào biểu tượng cho sự khát vọng giàu sang phú quý, quả lựu mong muốn đông đúc con cháu...
Hậu cung đền An Lãng được xây liên hoàn với Đại bái tạo thành kiểu chữ “đinh”. Hạng mục này gồm ba gian nhà dọc, trong đó hai gian Trung cung, một gian Hậu cung. Hậu cung có hai cửa nhỏ, phía trên là bức cốn chạm nổi khối chim phượng - biểu tượng sức mạnh vũ trụ. Đáng chú ý là những mảng đục chạm trang trí trên cốn của vì kèo sát đốc. Hậu cung có chạm nổi các hoạ tiết rồng chầu đối xứng nhau. Rồng được thể hiện theo phong cách miệng loe, mắt lồi, tai dơi và râu tóc phủ dày những đạo mác tia lửa. Dưới câu đầu là những đầu dư hình đầu rồng, trên thân phủ đầy hoạ tiết đao mác thẳng nghệ thuật điêu khắc thời Lê.
Ở Hậu cung bốn cột cái phía trong, tiền nhân làm khám thờ lửng, sàn gỗ cách mặt nền 1,40m. Trên sàn là ban thờ bài trí long ngai, bài vị nữ thần là thần Thành hoàng làng.
Theo thần tích, đền An Lãng thờ công chúa Liên Hoa (thời Hùng Vương - Thành hoàng chính vị). Bà là con gái vua Hùng Định. Một lần đến khu Yên Lạng (tên cổ của An Lãng) thấy địa hình đẹp, công chúa và sai lập một hành cung. Một thời gian sau công chúa mất, nhân dân An Lãng xin vua cho phép dựng một ngôi đền thờ cúng và suy tôn làm Thần thành hoàng vị phúc thần của làng.
Đền An Lãng đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1996.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01