Ngôi làng duy nhất ở Việt Nam có 3 di sản được UNESCO vinh danh
Sau “Mộc bản trường học Phúc Giang”, “Hoàng Hoa sứ trình đồ”, mới đây "Văn bản Hán Nôm làng Trường Lưu (1689-1943)” cũng đã được Hội đồng UNESCO công nhận là Di sản tư liệu ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
3 di sản này thuộc làng Trường Lưu, thuộc xã Trường Lộc (cũ), nay là xã Kim Song Trường, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh.
Ngày 26/11/2022, Ủy ban Ký ức thế giới UNESCO khu vực châu Á - Thái Bình Dương (MOWCAP) họp lần thứ 9 đã bỏ phiếu bầu chọn “Văn bản Hán Nôm làng Trường Lưu (1689 - 1943)” là Di sản tư liệu ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
“Văn bản Hán Nôm làng Trường Lưu (1689-1943)” là bộ sưu tập độc bản viết bằng chữ Hán và chữ Nôm gồm 48 tư liệu của 3 dòng họ Nguyễn Huy, Trần Văn và họ Hoàng Văn tại làng Trường Lưu, xã Kim Song Trường. Trong đó, có 26 sắc lệnh của Hoàng đế triều đình nhà Lê và nhà Nguyễn, nhằm tôn vinh, tặng, phong chức tước cho một số người dân làng Trường Lưu, 19 văn bản giao dịch giữa các cơ quan của nhà Nguyễn với người dân làng Trường Lưu và 3 bức trướng tặng cho các cá nhân nhân dịp mừng thọ, đỗ đạt. Toàn bộ tư liệu được viết bằng chữ Hán và Nôm trên giấy dó đặc biệt và lụa, trong thời gian từ năm 1689 đến 1943. Đặc biệt, có 6 tư liệu có nội dung về bình đẳng giới gồm 5 sắc phong vinh danh phụ nữ.
Như vậy, đến thời điểm này, làng Trường Lưu là ngôi làng duy nhất ở Việt Nam có 3 di sản được UNESCO vinh danh là di sản tư liệu của chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Đó là Mộc bản Trường học Phúc Giang, Hoàng Hoa sứ trình đồ và Văn bản Hán Nôm làng Trường Lưu.
Cũng tính đến nay, cả nước có 9 di sản được UNESCO vinh danh là di sản tư liệu thế giới và di sản tư liệu khu vực Châu Á - Thái Bình Dương thì tỉnh Hà Tĩnh có 3 di sản đều thuộc về làng Trường Lưu.
Dù chỉ là một vùng quê thuần nông nhỏ bé nhưng Trường Lưu lại hội tụ rất nhiều di sản vật thể, phi vật thể ở tầm quốc gia, quốc tế. Trường Lưu hiện có nhiều di tích lịch sử đa dạng, gồm đền, đình, chùa, miếu mạo, nhà cổ có niên đại hàng trăm năm.
Làng Trường Lưu có lịch sử hơn 5 thế kỷ, trứ danh với dòng họ Nguyễn Huy. Làng có nhiều nét văn hóa đặc sắc như nghề dệt vải và hát ví phường vải, nhưng trở nên nổi tiếng khắp cả nước từ khi Thám hoa Nguyễn Huy Oánh (1713-1789), hậu duệ đời thứ 10 của dòng họ Nguyễn Huy ở Trường Lưu về trí sĩ.
Ngoài 3 di sản của làng Trường Lưu được UNESCO vinh danh thì toàn xã Kim Song Trường hiện có 23 di tích lịch sử được xếp hạng, trong đó có 7 di tích cấp quốc gia, 16 di tích cấp tỉnh và một số di tích đã làm hồ sơ chờ được xếp hạng.