Chùa Chi Đông
Danh thắng & Di tích Hà Nội - Ngày đăng : 17:02, 29/10/2022
Chùa có giá trị tiêu biểu về kiến trúc cũng như nghệ thuật điều khác gỗ, tạc tượng và còn lưu giữ được nhiều loại di vật, cổ vật quý từ thời Lê, Nguyễn. Chùa được làm từ thời Hậu Lê, niên hiệu Chính Hoà thứ 14 (1693), gồm Tam quan 2 tầng 8 mái, chùa chính, nhà Tổ và hành lang tả, hữu. Hiện này, chùa Chi Đông còn chùa chính và nhà Tổ khá bề thế, đồ sọ. Chùa chính gồm toà Tiền đường 9 gian nối với Thượng điện 5 gian theo kiểu chữ “đỉnh”. Toàn bộ mái chùa được làm theo kiểu chồng diêm ba tầng tám mái, riêng hai mái gian đầu hồi được làm nhỏ ra và cao hơn mái Tiền đường một chút để tạo nên lầu chuông và gác trống. Nhà Tổ ở phía bên trái chùa gồm 7 gian tạo thành hình “chuôi vở", kiến trúc theo kiểu “chồng bốn, kẻ truyền", cột và chắc khoẻ. Nhìn chung, các cấu kiện kiến trúc bằng gỗ ở chùa đều là các loại gỗ tốt, được gia công với kỹ thuật mộng sàm chuẩn mực tương đối bền vững.
Chùa Chi Đông có nhiều bức chạm khắc với hình thức và nội dung phong phú. Tất cả các kẻ phía trước chùa và các dép hoành kẻ đệm đòn tay đều trang trí các hình hoa lá, vân xoắn, chữ triện hay phượng, ly, long, mã. Riêng các bức còn, đã được các nghệ nhân dân gian tài hoa tạo thành các tác phẩm nghệ thuật với trình độ điêu luyện, hết sức tinh xảo điển hình như còn nách ở nhà Tiền đường, các bức cốn ở hai bên tả, hữu của Thượng điện chạm các để tài long, ly, quy, phượng”, mai, điểu, tùng, lộc.... rất sinh động. Đó là những bức cổn đẹp, đạt trình độ thẩm mỹ cao của nghệ thuật điều khác gỗ dân gian.
Cùng với kiến trúc đồ sộ cùng nghệ thuật điêu khắc tuyệt mỹ, chùa Chi Đông còn có một hệ thống tượng đẹp, gồm 13 pho, được làm bằng gỗ và đất luyện. Tiền đường có 4 pho, theo thứ tự từ trái sang phải là: tượng Đức Ông, cặp tượng Hộ pháp (Khuyến thiện, Trừ ác), tượng Thánh Tăng. Ở Thượng điện có 6 pho tượng được bày theo từng cấp, gồm Di Đà Tam tôn, Quan Âm nam hải, Ngọc Hoàng và Thích Ca cửu long. Mỗi pho tượng là một tác phẩm nghệ thuật hoàn hảo với đường nét trau chuốt kỹ lưỡng đến từng chi tiết, từng hoa văn trang trí kết hợp với kỹ thuật sơn thếp lành nghề.
Giá trị kiến trúc và nghệ thuật tạc tượng cùng với các đề tài trang trí mỹ thuật chạm khắc gỗ dân gian đã làm nên giá trị văn hoá tiêu biểu của chùa Chi Đông.
Đền Chi Đông và chùa Chi Đông được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1993.
Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01.