Tôn vinh nghìn năm, đừng quên trăm năm!
Người Hà Nội thanh lịch, văn minh - Ngày đăng : 10:56, 16/07/2009
Tầm nhìn và ý chí dân tộc
Một nghìn năm là mười lần một trăm năm. Một trăm năm là một thế kỷ. Kỷ niệm nghìn năm là kỷ niệm một bử dà y 10 thế kỷ hay chỉ là một khoảng cách? Nói kỷ niệm nghìn năm Thăng Long là lấy cái mốc mùa Thu năm Canh Tuất (ứng với năm 1010 theo Tây lịch) tính đến năm 2010 là đúng 1000 năm.
Đương nhiên cái sự kiện đuợc ghi trong chính sử và cũng lưu truyửn thà nh huyửn thoại vử việc đức Lý Công Uẩn ra chiếu rời đô ở Hoa Lư rồi ngự giá ra Bắc, từ sông Hồng và o đến Tây Hồ nhìn tượng khí tựa Rồng Bay mà cảm hứng đặt tên cho vùng đất vốn là Đại La thà nh thà nh Thăng Long thà nh rồi định đô ở đó. Cái cảm hứng đầy chất nghệ sĩ ấy chính để diễn đạt một tầm nhìn và một ý chí lớn lao của cả một dân tộc mà danh xưng của kinh đô là biểu tuợng.
Sau đức Lý Thái Tổ các thế hệ các triửu đại kế nghiệp tuy có lúc thăng lúc trầm nhưng đã không ngừng góp phần gìn giữ non sông và đưa đất nước phát triển cho đến ngà y nay. Vì thế mà việc kỷ niệm ngà n năm Thăng Long phải được hiểu là kỷ niệm cả một bử dà y lịch sử mở ra từ cái sự kiện đến năm 2010 vừa tròn nghìn năm.
Nghĩ ngợi lan man như vậy cũng để băn khoăn trước những công việc chuẩn bị cho dịp kỷ niệm trọng thể nà y. Ngoà i những công trình xây dựng là m cho Hà Nội ngà y cà ng hiện đại hơn như xây cầu, mở đường, cất nhà hay chỉnh trang đường phố... là những việc đương nhiên dù có cái mốc ngà n năm hay không thì vẫn phải là m. Giá trị là ở chỗ nó rơi và o đúng dịp nà y nên được gắn thêm cái biển để đời sau nhớ đến năm 2010 là Hà Nội vừa tròn nghìn tuổi để đếm tiếp cái tuổi thọ của Thủ đô chúng ta.
Tượng đà i Lý Thải Tổ
Điửu đáng nghĩ ngợi là dường như, không nói đến những hạng mục đã dự kiến nhưng nay đã từ bử như dự án xây Khải hoà n môn hay dựng biểu tuởng ở cửa ô phía Nam... chưa tính đến những dự án lớn như xây Bảo tà ng Lịch sử Quốc gia hay Bảo tà ng Hà Nội đến lúc nà y vẫn chưa động thổ và khu vực khai quật di chỉ Hoà ng thà nh Thăng Long và công trường xây dựng công trình thay thế Hội trường Ba Đình hẳn còn ngổn ngang và o thời điểm chỉ còn hơn một năm nữa thì đến tháng 10-2010.
Có điửu đáng ghi nhận là nhiửu đửn chùa đã được giải toả lấn chiếm và sửa sang lại tạo nên những nét đẹp chủ đạo cho dấu tích cổ kính trên hình hà i của Thủ đô ở thế kỷ XXI, tuy chưa thấm đâu so với sức công phá của mấy chục năm bị lấn chiếm , mất mát khắp nơi...
Một tượng Lý Công Uẩn đã đựơc dựng ở trung tâm Thủ đô, một dự kiến sẽ xây thêm một ngôi đửn thử Ngà i và có thể cả một Tháp Báo Thiên của thời đại mới, rồi cả những dự án từ dân gợi y vử một nơi tôn vinh vị anh hùng đã hiển thánh: Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn v.v... Đương nhiên còn có bóng tượng Thánh Gióng in trên nửn trời Sóc Sơn và một Thà nh Cổ Loa đang được hứa hẹn nhưng chắc phải lâu dà i mới hoà n tất...
"Hậu cổ bạc kim"?
Nhưng có một điửu đáng để nghĩ ngợi hơn cả là cái xu hướng hậu cổ bạc kim , khi chẳng thấy ai nghĩ tới một cái tượng đà i tôn vinh nửn Độc lập. Cả ngà n năm khởi đầu từ Thăng Long mang cái nội hà m vĩ đại và sâu sắc nhất là vun đắp nửn tự chủ. Vì thế mà nhà yêu nước lớn Phan Bội Châu tôn vinh đức Ngô Vương Quyửn là Tổ Trung hưng thứ nhất, rồi đức Lê Thái Tổ người chấm dứt vết nhơ 20 năm bị giặc Minh đô hộ là vị Tổ Trung hưng thứ hai...
Vậy mà cái kử³ tích chấm dứt 80 năm giặc Pháp đô hộ (gấp 4 lần thời gian giặc Minh đô hộ) để không chỉ già nh được độc lập mà còn gây dựng chế độ Dân chủ Cộng hoà nhử đó đủ sức bảo vệ nửn độc lập ấy qua ba cuộc chiến tranh chống ngoại xâm giữ vững thống nhất và chủ quyửn lãnh thổ, đáng được gọi là cuộc Trung hưng thứ Ba thì dường như chẳng có một công trình nà o tôn vinh tương xứng.
Hửi rằng trong dấu tích nghìn năm ấy, cuộc Cách mạng tháng Tám nay được ghi dấu bằng cái gì? Chỉ có mấy tấm biển báo trên nửn của kiến trúc thực dân (cửa Nhà Hát Lớn, tường Bắc Bộ Phủ) lọt thửm giữa bử bộn của cuộc sống đời thường. Ngay nơi Tuyên ngôn nửn Độc lập cũng chẳng thấy đâu biểu tượng cho niửm tự hà o mà cuộc Cách mạng Tháng Tám mang lại. Tất cả chỉ là dấu tích của những kiến trúc không xô viết thì thuộc địa hoặc sẽ lại là của nước ngoà i...
Vì sao không cao vút từ Quảng trường Ba Đình lịch sử nà y một tượng đà i độc lập như ở Washington tự hà o vử cuộc Cách mạng Độc lập của Hoa Kử³ 1776, ở Phnompenh ghi nhận nửn độc lập của vương quốc Campuchia già nh được từ tay thực dân. Hay cùng và o mùa thu 1945 với ta là ở Jakarta nửn độc lập của dân tộc Indonesia già nh được từ sự sụp đổ của chủ nghĩa phát xít ...
Vì sao không cao vút từ Quảng trường Ba Đình lịch sử nà y một tượng đà i độc lập?
Nếu phải nói đến một công trình tượng đà i biểu tượng cho một nghìn năm vừa qua chính phải là một Tượng đà i Độc lập mà đến nay dường như chưa có trong suy nghĩ của các nhà lãnh đạo (!?). Bước và o thời hội nhập, chính cái tượng đà i ấy phải hiển hiện như một ngọn hải đăng chiếu và o cả quá khứ 1000 năm đã qua và 1000 năm đang tới.
Gần đây, báo chí lại nhắc đến dấu tích còn lại của một sự kiện diễn ra cách đây đúng 100 năm trên mảnh đất Hà Nội. Đó là những ngôi mộ còn lại của những nghĩa sĩ tham gia vụ Hà Thà nh đầu độc (1908). Những con người là m nên chiến tích ấy là những người đầu bếp, những người lính khố xanh, được cổ vũ bởi nghĩa khí của những nghiã quân Yên Thế và hà o khí của các nhà nho Duy Tân đã nổi dậy mưu binh biến ở ngay giữa phố xá Hà Nội.
Sự việc không thà nh để lại cho đời sau những tấm ảnh mà thực dân in thà nh bưu thiếp để khủng bố tinh thần nhân dân Việt Nam; những cái đầu mới lìa khửi cổ, máu trên vết chém còn tươi, những nghĩa sĩ bị gông cùm xiết chặt thân thể..
Vậy mà thời gian và sự vô tình đã xoá mử dấu tích của họ trong sự quên lãng của người đời, chỉ còn lại những nấm mồ bị bử hoang mà những người dân già u lòng nghĩa hiệp đã quy tập và hương khói đã bao nhiêu năm. Tôi nhớ rõ cách đây đã 5, 6 năm dư luận đã lên tiếng, những kiến nghị đã gửi tới các cơ quan có thẩm quyửn vậy mà chưa thấy một dự án nà o được triển khai để quy tập phần mộ của những người anh hùng ấy và o nơi xứng đáng.
Trong khí đó và o dịp nghìn nămThăng Long nà y, Hà Nội đang bử tiửn của để tiến hà nh một dự án theo kiểu Hà n Quốc là xây dựng cả một công trình lưu dấu cho tương lai. Đến nay dự án còn đang bà n sẽ chôn cất cái gì và o đó để là m thông điệp cho đời sau. Vậy thì tại sao không để tâm và o việc chôn cất những di hà i của các nghĩa sĩ và o nơi xứng đáng vì đó là cái thông điệp có giá trị muôn đời: Để có độc lập tự do có khi phải đổ máu hy sinh cuộc sống!