GS Hà  Đình Đức: Đặt cổng là ng ở đô thị là  việc là m ngược

Người Hà Nội thanh lịch, văn minh - Ngày đăng : 15:52, 31/08/2009

(NHN) Theo Theo GS Hà  Đình Аức, việc xây dựng cổng là ng ở trong đô thị Hà  Nội thời điểm nà y là  không khả thi bởi ảnh hưởng đến giao thông và  đi ngược lại quá trình tiến hóa của xã hội.

Xanh rêu tay vịn cổng là ng /Tóc chiửu mây trắng mênh mang lưng trời . Và o đầu thế kỷ XX, ở trung châu thổ sông Hồng thường tập trung gọn và o một phạm vi không gian bao bọc bởi lũy tre. Là ng thường có một lối và o chính, gọi là  cổng trước (cổng tiửn), và  một lối nhử hơn gọi là  cổng sau. Việc xuất nhập trong là ng bị hạn chế qua hai lối đi nà y. Cổng là  ranh giới ước lệ, biểu hiệu uy quyửn của là ng xã, có là ng còn dựng cả bia với hai chữ nho Hạ M㝠ở bên cổng để nhắc nhở người qua cổng phải xuống ngựa, tử ý tôn trọng lệ là ng. Thời loạn lạc, cổng được đóng kín, nhất là  ban đêm lại có tuần phu canh  gác.

GS Hà  Đình Đức: Đặt cổng là ng ở đô thị là  việc là m ngược

Mỗi là ng quê lại có một kiến trúc xây cổng là ng khác nhau. Cổng là ng  có thể mang dạng tam quan, hay còn gọi là  tam môn, tức ba lối đi. Một lối chính và  hai lối ngách. Thông thường cổng chỉ là m một lối xây vòm (cuốn tò vò) hoặc vuông góc. Tuử³ theo vị trí, địa thế, điửu kiện của mỗi là ng mà  vòm cổng có quy mô bử thế khác nhau, nhưng đửu phải hà i hòa đảm bảo đi lại thuận tiện cho cả là ng. Là ng Việt xưa thường có lũy tre dà y ken bao quanh và  cổng là ng để tránh thổ phỉ, giặc giã và  kẻ cướp đột nhập. Аó chính là  một phần văn hóa là ng xã. Ở hai bên cổng là ng thường đặt đôi câu đối. Аó chính là  nhắn gử­i thế hệ mai sau của cha ông qua kiểu dáng, nét chữ và  ý tứ cũng như những công trình xây cất truyửn thống khác, phép chọn phương hướng để xây cổng là ng bị chi phối vởi học thuật phong thủy. Bố cục thường gắn với cổng là ng là  cây đa nên biểu tượng chung của  là ng quê  miửn Bắc Việt Nam là  cây đa, giếng nước, sân đình vì đó là  ba nơi tụ họp mọi tầng lớp xã hội nông thôn. Chiửu hôm đón mát cổng là ng/Gió hiu hiu đẩy mây và ng êm trôi.

GS Hà  Đình Đức: Đặt cổng là ng ở đô thị là  việc là m ngược

Từ bao đời nay, cổng là ng tuy dân dã đơn sơ nhưng là  nét vẽ không thể thiếu trong bức tranh quê thân thương của người Việt. Cổng là ng còn xuất hiện vùng đất giaù văn hóa như Thăng Long Hà  Nội. Vốn là  nơi tập chung nhiửu nhân kiệt và  những tinh hoa văn hóa của nhiửu vùng miửn. Các là ng cổ ở Hà  Nội mang những nét đặc trưng nhất của là ng văn hóa. Trong các là ng Bưởi, là ng cổ Hoà ng Mai hay thậm chí lang thang trong các ngõ nhử ta có thể tình cử gặp một cổng là ng thâm nghiêm. Có thể tường đã lên rêu cổ kính nhưng vẫn được nhân dân gìn giữ cẩn thận. Giữa đô thị ồn à o tấp nập, người ta không khửi bất ngử khi bước qua một cổng là ng cổ kính.

Thời gian qua đi,  trong công cuộc đô thị hóa, không ít những cổng là ng đã bị phá bử để thuận tiện cho xe cộ lưu thông và o là ng. Cổng là ng mất, trong cái nhìn ngoái vử là ng cũ có cái gì thiếu vắng xa xôi. Lặng lẽ xa xăm đầu ngõ, chỉ còn trơ lại những mảng tường loai lổ vệt thời gian. Cổng là ng đã đồng hà nh cùng với nhân dân giữ là ng, giữ nước, cùng trải bao thăng trầm và   dường như nó biểu trưng cho sự uy nghi, nửn nếp riêng của là ng mình. Ngẩn trời mây trắng mênh mang /Là ng xưa lên phố - cổng là ng xưa đâu

Hải Trang