Theo mây lên phủ người Mông
Media - Ngày đăng : 10:32, 30/03/2010
Thay mà u tím của hoa anh túc là bạt ngà n mà u trắng mận tam hoa và đà o không hạt, quả là một cuộc cách mạng của chính quyửn địa phương đối với bà con đồng bà o Mông nơi mảnh đất xa xôi nà y.
| Những trẻ em Mường Lống hôm nay. Ảnh: P.S |
Ký ức Mường trăm tuổi
Sau gần một ngà y trời ròng rã chạy xe máy từ thị trấn Mường Xén (cách trung tâm TP Vinh hơn 300 cây số) chúng tôi đặt chân tới Cổng trời. Để và o được Mường Lống, hay còn gọi là mường trăm tuổi. Lại còn phải vượt qua ngọn núi cheo leo đầy vách đá dựng đứng rất hiểm trở, đứng trên đỉnh cổng trời nhìn thốc xuống thung lũng, Mường Lống chẳng nà o khác một Sa Pa, hay Đà Lạt...
Anh Hử Bá Lử³, một đồng nghiệp người Mông cho biết, nhử địa hình có độ cao như thế nên tại đây được đặt một trạm phát sóng truyửn hình không những cho Mường Lống mà còn cho cả đồng bà o vùng biên giới như các xã Mử¹ Lý, Huồi Tụ, Phà Đánh.
à”ng Hử Bá Chù, cán bộ địa phương kể: Tên gọi Mường Lống có từ thuở sơ khai lập bản. 100% người dân Mường Lống đửu là dân tộc Mông. Cách đây hơn 100 năm, khi núi đồi còn hoang vu, đường đi lại chưa có, bà con phải dùng ngựa để gùi hà ng.
Sau khi di cư sang nước bạn Là o trở vử, ông nội của ông Hử Bá Chù đã cùng người dân Mường Lống phát hiện mảnh đất nà y mà u mỡ, khí hậu ôn hoà và địa hình biệt lập với bên ngoà i bằng đồi núi bao quanh nên quyết định dừng chân khai hoang mở đất.
Một thời, Mường Lống là thủ phủ cây thuốc phiện ở khu vực miửn tây Nghệ An. Điửu đặc biệt là , ở mường không mấy ai nghiện ma tuý. Ngà y đó, nếu và o Mường Lống đúng mùa Xuân thì bốn phía nhuộm tím mà u hoa anh túc. Thuốc phiện là m ra đửu được đóng và o bao tải xếp lên lưng ngựa đưa ra trung tâm thị trấn Mường Xén nhập cho các nậu đem đi đâu không ai rõ.
à”ng Và Bá Tểnh, nguyên Bí thư Đảng bộ xã Mường Lống nói, cả mấy đời nhà ông Tểnh trước đây sống chỉ biết dựa và o cây thuốc phiện. Khi trở thà nh lãnh đạo thủ phủ đồng bà o Mông ở Mường Lống ông Tểnh vẫn còn trồng hà ng chục héc ta thuốc phiện.
à”ng Lầu Giống Cải, Chủ tịch UBND chỉ vử thung lũng rộng hà ng chục hecta mận tam hoa và đà o không hạt của đồng bà o Mông mà nói: Trước kia nằm trên mảnh đất nà y toà n là cây thuốc phiện. Bà con trồng nhiửu đến mức hết triửn núi nà y nối tiếp dãy núi kia. Cứ mỗi dịp xuân vử, Mường Lống lại tím trời hoa anh túc, còn bây giử thay và o mà u tím đó là mà u trắng và mà u hồng bạt ngà n của hoa mận và hoa đà o.
Trong rừng mận còn xen lẫn sắc phục của thiếu nữ Mông đi du ngoạn, là m cho Mường Lống có một vẻ đẹp lãng mạn hiếm vùng núi nà o ở miửn Trung có được như thế.
| Chợ Mường Lống |
Xa rồi cây thuốc phiện
à”ng Lử³ Bá Chò, Bí thư Đảng ủy xã Mường Lống tâm sự: Xóa bử cây thuốc phiện, quả là một việc là m không dễ, khi mà loại cây nà y đã được trồng từ rất lâu và mang lại thu nhập cho người dân ở đây.
à”ng Chò nhớ lại, và o khoảng cuối năm 1995, nhà nước ta bắt đầu có chủ trương xóa bử cây thuốc phiện, cấp trên chỉ đạo vử, nhưng cán bộ Mường Lống đi tuyên truyửn rất vất vả. Để là m gương, ngà y đó cán bộ địa phương phải đi đầu trong việc xóa bử. Thấy cán bộ là m, dân cũng là m theo. Nhử vậy, năm 1997, toà n bộ diện tích cây thuốc phiện ở Mường Lống được triệt hạ và xóa sổ vĩnh viễn cho đến ngà y hôm nay.
Xóa sổ xong cây thuốc phiện, bà con Mường Lống không biết lấy gì sống, nhà nà o chăn nuôi lợn, nuôi gà hoặc trâu bò thì cũng chỉ đủ cái ăn. Mãi đến năm 2000, giống mận tam hoa và đà o không hạt mới được đưa vử Mường Lống.
Khi được cán bộ cho biết từng vùng đất hợp với từng loại cây, chỗ trồng mận, chỗ khác trồng đà o, chỗ trồng lúa nước... có người dân còn hửi đà o, mận có ăn được không?. Hai năm sau, đồi núi ngợp trắng mận tam hoa xen lẫn với rừng đà o mà u hồng. Nếu đi và o đây đúng dịp mùa hoa nở thì chẳng khác nà o lạc và o bồng lai tiên cảnh.
Tuy nhiên, chỉ và i năm đầu sản phẩm của bà con bán được, bước sang năm thứ ba giá vận chuyển leo thang, đường đi lại khó khăn nên không ai và o Mường Lống bao tiêu sản phẩm nữa.
Không ít mùa thu hoạch, bà con chỉ biết đứng nhìn đà o, mận rụng như sung. Năm nà o được giá, một số hộ thu nhập được khoảng từ 5 đến 7 triệu đồng. Và i năm gần đây thu nhập không đáng kể.
Điửu đáng nói, dẫu cho cuộc sống của đồng bà o Mông ở Mường Lống gặp nhiửu khó khăn, nhưng bà con vẫn một lòng tuân thủ chủ trương của nhà nước, không một gia đình nà o tái trồng cây thuốc phiện.
Để chống chọi với cuộc sống khó khăn, dân bản đẩy mạnh chăn nuôi. Bình quân mỗi hộ gia đình nuôi hơn và i chục con trâu, bò và lợn đen. Dạo quanh hai bản Mường Lống 1 và Mường Lống 2, rất nhiửu gia đình nhử chăn nuôi giửi mà có của ăn của để: Lầu Chìa Và , Hử Bá Chù ở bản Mường Lống 2, Lầu Bá Giống, Và Chò Thái ở bản Mường Lống 1.
Ngoà i ra, đến với Mường Lống hôm nay còn có món thịt gà đen, gà gô hay còn gọi là gà ác. Gia đình nà o cũng nuôi rất nhiửu gà , có nhà lên tới hà ng trăm con. Nếu mấy năm vử trước gọi Mường Lống là thủ phủ cây thuốc phiện thì bây giử cũng có thể gọi là thủ phủ gà đen hay thủ phủ đà o không hạt. Một cán bộ huyện ủy Kử³ Sơn nói vậy.
| Chợ Mường Lống |
Tự hà o người con Mường Lống
Mấy năm gần đây, người dân Mường Lống luôn lấy Anh hùng Và Bá Giải (SN 1975) ra để là m tấm gương cho thế hệ trẻ noi theo. Nay Mường Lống lại có thêm một người con ưu tú trong học tập, đó chính là anh Xồng Bá Dìa (SN 1991), ở bản Mường Lống 1 vừa thi đỗ thủ khoa trường ĐH Y khoa Hà Nội.
Cả hai người con ưu tú của bản là ng Mường Lống là hai tấm gương đối với thế hệ trẻ huyện biên giới rẻo cao Kử³ Sơn. Mặc dù hai chà ng trai ở hai lĩnh vực và là hai thế hệ khác nhau, nhưng họ đửu là người con dân tộc Mông, lớn lên với núi rừng Mường Lống giống như con chim, con sóc...
Riêng Và Bá Giải, được sinh ra trong một gia đình gia giáo, ông nội từng là m cán bộ địa phương, bố nguyên là Bí thư Đảng ủy xã Mường Lống. Nhà 7 anh em, Và Bá Giải là con đầu, một số em sau đang theo học đại học và cao đẳng nay đã ra trường.
Trước khi vử công tác ở Đồn biên phòng 551, anh từng là đội trưởng đội trinh sát của Đồn biên phòng 144. Chiửu 26/7/2004, trong lúc truy kích tội phạm xâm nhập và o tuyến biên giới trái phép tại bản Huồi Sơn (thuộc xã Tam Hợp, huyện Tương Dương, Nghệ An) anh đã bị kẻ xấu tấn công và hy sinh trong lúc đang là m nhiệm vụ.
Còn đối với chà ng thủ khoa Xồng Bá Dìa thì đây quả là một tấm gương nghèo vượt khó vươn lên trong học tập chưa từng có ở huyện Kử³ Sơn. Bố mẹ đửu người dân tộc Mông, nông dân chân chất. Từ khi mới lên lớp 6, Xồng Bá Dìa đã phải xa gia đình để ra trung tâm thị trấn Mường Xén theo học kiếm cái chữ. Lên cấp ba, Dìa được tuyển thẳng và o trường cấp ba Nội trú tỉnh Nghệ An. Một lần nữa cậu bé người Mông lại tiếp tục khăn gói xuống Vinh (cách Mường Lống 360 cây số) để đi học.
Dẫu cho cuộc sống khó khăn nhưng ba năm học nơi phố thị, Dìa đã gặt hái được rất nhiửu thà nh công. Ngoà i thủ khoa (30 điểm) của trường ĐH Y khoa Hà Nội thì trước đó em còn đoạt giải Ba môn Toán ở kử³ thi học sinh giửi tỉnh Nghệ An và kết quả học tập được xếp loại xuất sắc.
Mường Lống, Tháng 3/2010