Nghệ nhân Nguyễn Văn Trúc: Chuyên gia thổi hồn cho tượng gỗ
Chuyển động Hà Nội - Ngày đăng : 09:55, 10/05/2010
Từ bức tượng gỗ lớn nhất
Là ng Nhân Hiửn là mảnh đất đã có nhiửu thợ mộc tà i hoa trong kiến trúc dựng nhà , dựng cung điện, đình, chùa... Trong lịch sử, nét tà i hoa từ nghử mộc đã khiến tiếng tăm của thợ mộc là ng nghử nổi danh khắp kinh thà nh, có người từng được triửu đình thời Lý mời vử kinh, cùng chung sức xây dựng nên kinh thà nh Thăng Long hoa lệ.
Sinh ra trong một gia đình có truyửn thống chạm khắc gỗ, 20 tuổi Nguyễn Văn Trúc bắt đầu tìm hiểu và theo học chạm khắc gỗ với những người thợ giửi trong là ng. 10 năm vừa học vừa là m từ 1978 đến 1988 đã cho Nguyễn Văn Trúc nhiửu kinh nghiệm quý báu vì ông luôn được các thầy giửi như cụ Nguyễn Văn Thửm, cụ Trần Văn Bình chỉ bảo tận tình. Nguyễn Văn Trúc còn học hửi, tham khảo, tiếp thu ý kiến của khách hà ng và các nhà nghiên cứu văn hóa. à”ng thường xuyên đi các đình chùa để tham khảo các mẫu tượng, tìm hiểu những đặc trưng cơ bản, những giá trị văn hóa ẩn dưới những bức tượng Phật để khi chế tác, mỗi tượng Phật phải mang một giá trị riêng.
Năm 1989, Nguyễn Văn Trúc cùng với anh em trong gia đình bắt đầu khởi nghiệp. Với Nghệ nhân Nguyễn Văn Trúc thương hiệu phải gắn với chữ Tín và chữ Quang. Chữ Tín thể hiện ở chất lượng sản phẩm là m ra, bên cạnh tuân thủ tính nguyên mẫu, mỗi bức tượng vừa phải đảm bảo giá trị văn hóa lịch sử và nghệ thuật, vừa là m sao tượng không chỉ là tượng mà trong tượng còn có một sức sống lôi cuốn đối với người chiêm ngườ¡ng... Còn chữ Quang là sự trong sáng của tâm hồn. Khi tâm hồn trong sáng, thái độ yêu nghử và tôn trọng sản phẩm mình là m ra, người thợ mới có duyên chạm được nét thần thái của các bức tượng, thổi được hồn của những nhân vật mà tượng gỗ hóa thân.
Nguyễn Văn Trúc bên tượng à”ng Thiện sắp hoà n thà nh
Bức tượng Phật Thích Ca an vị trong Chùa Đử (Hải Phòng) do nghệ nhân Trúc chạm khắc vẫn được coi là bức tượng Phật bằng gỗ lớn nhất Việt Nam. Tượng có chiửu cao 8,4m, rộng 6m (trong đó thân tượng cao 5,4m, rộng 4,4m và dà y 3,8m). Để hoà n thà nh tác phẩm nà y, nghệ nhân Trúc đã cùng với 10 thợ phụ chế tác trong vòng 10 tháng, tiêu tốn 60 khối gỗ mít.
Đến việc dựng lại dung mạo 5 vua nhà Mạc
Hiện tại, nghệ nhân Trúc đang bắt tay chế tác tượng 5 vị vua đầu triửu Mạc đã trị vì đất nước tại kinh thà nh Thăng Long. Đây là đơn đặt hà ng của Hội đồng gia tộc họ Mạc và Sở VH-TT& DL Hải Phòng. Những bức tượng hoà n thà nh sẽ được an vị trong Chính điện của Khu tưởng niệm các vương triửu nhà Mạc đang được xây dựng trên khu vực Dương kinh xưa (nay là xã Ngũ Đoan, huyện Kiến Thuửµ, Hải Phòng). Đây cũng chính là công trình lớn hướng đến Đại lễ 1.000 năm Thăng Long- Hà Nội của nhân dân thà nh phố Hải Phòng.
Thực tế, đến nay chưa có mẫu tượng chính thức nà o vử các vua thời nhà Mạc. Để khắc phục khó khăn nà y, nghệ nhân Trúc đã cùng với hậu duệ họ Mạc và các chuyên gia của sở VH-TT&DL Hải Phòng, cùng bà n bạc để đi đến thống nhất. Nghệ nhân Trúc cùng với các thợ phụ của mình đã đắp 5 bức tượng bằng đất sét theo đúng kích thước, tạo những đường nét, trang phục, ngai và ng theo những tà i liệu sẵn có. Nghệ nhân Trúc đã tìm hiểu kĩ tính cách, phong thái của từng vị hoà ng đế qua các tà i liệu sử để nét chạm trổ từng vị vua nhà Mạc trở nên chân thực có thần. Ngoà i ra, ông còn tham khảo các mẫu hoa văn, họa tiết thời nhà Mạc từ một chuyên gia nghiên cứu trang phục triửu đình của các triửu đại phong kiến Việt
Nghệ nhân chia sẻ: Nhiửu đêm tôi đã thức trắng để suy nghĩ, hình dung để tìm cách là m toát lên tính cách, tâm hồn dung mạo từng vị vua và cả văn hóa thời nhà Mạc...
Một tác phẩm chạm khắc gỗ của Nguyễn Văn Trúc
àp dụng chạm khắc gỗ và o truyửn thần
Ngoà i phương pháp chạm khắc tượng truyửn thống, Nguyễn Văn Trúc còn mà y mò áp dụng chạm khắc gỗ và o lĩnh vực truyửn thần. Nếu vẽ và nặn truyửn thần, người thợ có thể sửa sai nhưng vơi chạm khắc truyửn thần thì khác, chỉ một sai sót nhử cũng đủ là m cho cả bức tượng thà nh khúc gỗ bử đi. Từ bức ảnh trực diện, người nghệ nhân phải có óc tượng tượng ra cả hình khối đường nét, độ nông sâu, dà y mửng của nhân vật, ngoà i ra họ còn cần một mẫn cảm đặc biệt và một tình cảm với nhân vật của mình thì mới chạm trổ được thần thái của người đó.
Một điửu khác người là nghệ nhân Trúc chỉ là m chạm khắc truyửn thần và o ban đêm bởi lúc ông tập trung được hết tinh thần cho từng đường đục mà không bị chi phối bởi những thứ khác. Một trong những bức truyửn thần mà nghệ nhân Trúc tâm đắc nhất là chân dung của Đệ nhất Pháp chủGiáo hội Phật giáo Việt Nam, Hòa thượng Thích Đức Nhuận (1897 - 1993), bức tượng do Hòa thượng Thích Tâm Hoan, trụ trì chùa Hòe Nhai đặt và được hoà n thà nh trong khoảng 50 đêm. Hiện bức tượng đang an vị tại chùa Hòe Nhai (Hà Nội), nơi Hòa thượng Thích Đức Nhuận từng trụ trì trước khi ngà i viên tịch.
Hiện nay, cơ sở của nghệ nhân Nguyễn Văn Trúc luôn có từ 15 đến 20 học trò là con em địa phương theo học và là m nghử. Khi mỗi học sinh của mình thà nh đạt hoặc lĩnh hội thêm các kinh nghiệm đửu mang lại cảm giác hạnh phúc trong ông. Bảo tồn, gìn giữ và phát huy được nghử truyửn thống là cách biểu hiện thiết thực nhất của tình yêu với mảnh đất đã sinh ra mình là điửu tôi luôn tâm niệm “ nghệ nhân Nguyễn Văn Trúc bộc bạch.